Op weg naar Pasen 2022, 6 april Lichtvoetig leven

Op weg naar Pasen 2022, 6 april Lichtvoetig leven

Een tijd geleden kreeg ik van een gemeentelid deze bijzondere kei. Hij is beschilderd door de in Baalder wonende kunstenaar Andrej Andruchov. Het is een lijdende Christus die je intens verdrietig én liefdevol aankijkt. Ik kijk er regelmatig naar en laat het beeld dan binnendringen. Aan de hand van deze “kei van een Christus” én aan de hand van een aantal bijbelgedeelten wil ik de komende woensdagen tot aan Pasen wat gedachten met jullie delen over Pasen en ons en het leven. Deze zesde keer op 6 april gaat het over een zinnetje  uit een brief van Paulus: Volg het voorbeeld van God als zijn geliefde kinderen en wandelt in de liefde, zoals ook Christus jullie heeft liefgehad en Zich voor ons heeft overgegeven….

We naderen het Paasfeest en het wordt tijd om de lichtkanten van het feest volop te gaan benadrukken. In de afgelopen weken ging het geregeld in deze serie van podcast over het donker. Dat kán ook niet anders, want Pasen is het feest van Licht dat het donker overwint en dan moet je natuurlijk wél dat donker benoemen. Maar het is wél de overwinning van het Licht op het donker en daarom gaat het de laatste twee keren vooral dáárover. Over de luchtigheid en de lichtheid in het leven als gevolg van Pasen.

Ik begin met iets wat me irriteert in de nieuwe bijbelvertaling. Het woordje “wandelen” ontbreekt daar. En dat is berenjammer, want in de talen waarin de bijbel geschreven is – het Hebreeuws en het Grieks – is wandelen het woord dat aangeeft hoe God graag met de mensen omgaat. Wandelend. En in dat woordje zit de lichtvoetigheid en de luchtigheid van wat Pasen je wil geven als mensen. Dat wil ik graag uitleggen. Ik hoop dat je het herkent. Als je alleen wandelt óf met een goede vriend of vriendin of je geliefde, dan kan dat enorm ontspannend zijn. Het is letterlijk “ont-moeten”. Er móet niks, onthaasten, is zonder haast, ontmoeten is zonder moeten. Je kijkt elkaar niet de hele tijd aan, je kunt stil zijn, je kunt ook hele tijden praten, lachen, kletsen. En elkaar dingen toevertrouwen, die je met bijna niemand anders deelt. Het is een heel ontspannen vorm van geluk. Nou moet je dat wandelen ook niet al te letterlijk nemen, het mag ook wat anders zijn. Fietsen, met elkaar in een bootje varen op de vecht. Maar de kern snap je: iets ontspannens, ont-moetends, ont-haastend. Je vergeet de tijd, je voelt je vrij. Eeuwigheid en tijd vallen als het ware in één moment. Daar staat wandelen symbool voor als woord in de bijbel.

Wandelen is zónder prestatie. Loopbaan, dat is je carrière. Dat is wat je presteert. Wat ben je geworden in je leven, wat heb je bereikt en wat heb je niet bereikt, wat is je gelukt en waar ben je mislukt. Wandelen is samen een ommetje maken van een half uurtje of misschien wel van een halve dag. Maar dan zonder de prestatie van het ommetje van Erik Scherder. Loopbaan heeft een doel, je wilt zo ver en zo hoog mogelijk komen, wandelen is het doel zelf: met elkaar optrekken omdat je blij bent dat je bij elkaar bent en omdat je blij bent met elkaar. Ook als er soms pittige gesprekken zijn. Wandelen is: je hoeft niks en het is fijn als je er bent. Loopbaan is: doorgaan, presteren, want straks eindig je onderaan. Paasleven is wandelen met God als kern van je bestaan. Lichtvoetig in het leven staan. Dat wil ik proberen uit te leggen aan de hand van Paulus én van Petrus.

Het zal wel niet helemaal toevallig zijn dat het in beide gevallen om mannen gaat. Misschien hebben mannen nog wel meer dan vrouwen de neiging om zichzelf te laten gelden, te bewijzen. Ik kan dat uiteraard niet bewijzen. In die zin zou ik het wel eens heel boeiend vinden om een half jaar een vrouw te zijn. Hoe voelt dat nou van binnen? Sta je anders in het leven dan mannen? Hoe ook, beide mannen hebben behoorlijk de neiging om zichzelf op de voorgrond te zetten. Petrus zet zichzelf neer als de allerdapperste en beste vriend van Jezus. Sowieso vind je in de verhalen van Jezus die op pad is met zijn leerlingen regelmatig discussies tussen die mannen: wie van hen is nu het meest waardevol voor Jezus? Die discussies worden op talloze manieren gevoerd. Paulus doet dat ook. Hij is van nature klein. Let op, hoe we eruit zien, dun, dik, lang, kort, hoe ánderen vinden dat we eruit zien, hoe we zélf vinden dat we eruit zien ten opzichte van anderen…, het speelt allemaal mee in hoe we onszelf waarderen. Meer of minder zijn dan een ander. Paulus is klein, maar hij heeft een scherp verstand. Bij een heel aantal mannen is carrière, loopbaan, belangrijk. Dan stel je wat voor. Goeie baan, mooi huis, dikke auto, vrouw met wie je enigszins voor de dag kunt komen, promotie. Bij Paulus is dat ook zo, alleen in zijn dagen en in zijn omgeving scoor je niet met je maatschappelijke carrière, maar met je religieuze. Des te strikter je je aan allerlei regels houdt, des te hoger scoor je.

Beiden, Petrus en Paulus, lopen vast. Burn-out, zelfbeeld aan diggelen, zichzelf enorm teleurstellend tegenkomen. Beiden komen in een crisis. Petrus omdat hij op het moment dat hij wordt gevraagd of hij ook bij Jezus hoort als Jezus gevangen is genomen glashard ontkent. Zijn angst is groter dan zijn vriendschap op dat moment en die ontdekking haalt hem helemaal onderuit. Wie bén ik nog op deze manier? Wat voor vriend en ik… Wat voor mens ben ik? . Paulus loopt vast omdat hij een ontmoeting met Jezus krijgt en ziet dat hij met zijn manier van carrière maken over lijken gaat. In zijn geloof in God veroordeelt hij anderen keihard, wordt hij een religieuze extremist totdat hij dan ziet dat hij de kern van het geloof totaal mist: de liefde. Sterker nog, dat wat hij heeft gedaan totaal liefdeloos is. Dat hij niks van God begrepen heeft terwijl hij nog zo zijn best dacht te doen. Dat hij daarbij andere mensen zwaar beschadigd heeft. En wat heb je dán je leven verknald. Hoe kun je dan verder?

En nou dan dat wandelen en de luchtigheid en de lichtheid ervan. Beiden komen in die crisis zichzelf dus tegen én Christus. Petrus komt juist door die ontmoeting met Christus tot een ontspanning tot op het bot. Die diepe vreugde en vrolijkheid en lichtheid geeft aan zijn leven. Hij krijgt door de ontmoeting met Jezus bij het meer het vertrouwen dat Jezus van hem houdt inclusief zijn eigen zelfoverschatting én het in de steek laten van Jezus. Hij moet daar natuurlijk tegenop hebben gezien als tegen een berg. Ik denk dat we het allemaal wel een keer meemaken, of vaker, in je leven. Dat je iets hebt geflikt, jezelf of een ander iets rots hebt aangedaan waar je je de ogen voor uit je kop schaamt. Ik kan zo wel een paar dingen bedenken bij mezelf. En hoe je er dan verschrikkelijk tegenop kunt zien als dat wordt ontdekt. En dan ook nog door degen die je wat flikte. Maar dan krijgt hij zo’n hoeveelheid hartelijkheid en liefde en zelfs begrip van Jezus over zich heen. Dat lucht zó ontzettend op en er vallen enorme lasten van hem af. Maar er gebeurt nog iets. Dit is niet zozeer een eenmalig gegeven: van je bent nu fout geweest, maar ga vooral weer door met opnieuw presteren en compenseer deze blunder door 10 dingen waarop je scoort. Hij leert ook iets áf. Hij leert dáár dat die drang tot prestatie, tot de beste willen zijn helemaal niet hoeft. Jezelf zelfs in de weg kan zitten bij mens zijn. Dat het leven niet een prestatietocht, een loopbaan is, een wedstrijd waarbij je zeker niet als laatste moet willen eindigen. Dat dat dus de bedoeling van het leven niet is. Dat je er dan naast kleunt. Misschien wel grappig of raak om uit te leggen: het woordje zonde betekent letterlijk “je doel missen”. Je mist ergens het doel van je leven als je het zoekt in presteren. Je víndt het doel van je leven als je ontdekt dat het een wandeling is met God die je liefheeft. Waardoor je je capaciteiten, want die heeft Petrus natuurlijk zeker, in kunt zetten voor anderen, voor het mooier maken van dit leven. Maar zonder dat de zin en betekenis van je leven ervan afhangen omdat je per sé moet presteren. Je leven is al geslaagd als je de vriendschap van God in Jezus als basis van je leven laat zijn.

Voor Paulus, ambitieuze, niet zo heel grote Paulus geldt dezelfde ontdekking. Als je naar de rest van zijn leven kijkt, ná de crisis, dan is hij misschien wel de apostel die het meeste bereikt heeft van allemaal. Tegelijk als je de brieven die hij schrijft doorleest kom je er steeds meer achter dat al dat bereiken niet de zin van het leven is. Niet de kern. Dat het wel prachtige vruchten zijn, maar dan vruchten die ergens groeien uit de vriendschap met Christus. Hij blijft het wandelen noemen. Sterker nog, als hij op een zeker moment terugkijkt op zijn leven waarin hij nog zo verhipte ambitieus is, dan zegt hij iets als: ik kijk op alles wat ik bereikte, wat door heel veel mensen gewaardeerd werd, dan vind ik het achteraf vuilnis, afval. Ten diepste op jezelf gericht, of jij wel voldoende in the picture staat. Dat is een continu gevecht. Maar als hij daarin klem loopt en hij kijkt terug op wat hij aan het doen is, dan is dat dus vuilnis. Stront straat er zelfs letterlijk en geeft deze nieuwe manier van leven zoveel licht en lucht en vrolijkheid én liefde. Hij noemt het zelfs zo dat als je in Christus bent je een nieuwe schepping bent. Een nieuwe manier van leven hebt gevonden.

Goede vrijdag, de dag van de schepping van de mens, is de dag waarop Petrus met zichzelf klem loopt, met zijn eigen ambities. Paasmorgen is de dag waarop hij de liefde van God ervaart, die hem van top tot teen laat voelen dat hij als totaal mens is geliefd en dat het echt overbodige lasten zijn die je op je eigen schouders legt als je jezelf en je eigenwaarde moet bewijzen. Die eigenwaarde zit in de liefde van Christus en dat geeft heel veel lucht en vrolijkheid en luchtigheid om een leven lang mee te leven, te wandelen. En voor jezelf en anderen een bron van mildheid te zijn.