Lieve mensen van onze Heer Jezus Christus,
Het thema is vandaag “zinvol”. En dat slaat dan vooral op dat het zin-vol is om feesten te vieren. Dat is een grappig thema. Je zou denken dat feest is gewoon feest: haal taart, haal lekkere hapjes, haal drank, hang slingers op. Dat is op zichzelf prima. Maar ergens is het de uiterlijke vorm. Want er moet een reden zijn voor feest. Er moet een aanleiding zijn waarom je iets viert. Ik zal een paar voorbeelden noemen:
- Het leven! Je viert iemands verjaardag, Geburtstag, zeggen de Duitsers. Je bent blij dat iemand leeft en dat vier je met elkaar
- De liefde! Je viert dat mensen van elkaar houden, dat ze gaan trouwen of een samenlevingscontract hebben. Of dat ze al 25 jaar gelukkig zijn
- De vrijheid: op 4 mei staan we stil bij dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Helemaal nu met de oorlog in Oekraïne komt dat besef als het ware weer dichterbij. We gedenken dat er mensen voor zijn gestorven. En op 5 mei vieren we dan de vrijheid
Al die dingen geven ons leven betekenis en diepgang en we vieren er een feest bij om het mooie in het leven te vieren.
En nou hebben we in de kerk ook een aantal feesten. Die vieren we in de kerk, maar ook thuis. Ik noem kort de grote drie:
- Kerst. Hier in de Kamp en op veel plaatsen pakken we breed uit en vieren we de geboorte van Jezus. En de hele stad is in feeststemming en thuis wordt er ook vaak breed uitgepakt.
- Pasen én Hemelvaart. De dood en opstanding van Jezus, de overwinning op de dood. De bron van hoop. Opnieuw vieren we dat uitbundig in de kerk en voor veel mensen thuis gebeurt dat ook.
- En dan is er nog Pinksteren: dat Gods Geest onder en in ons komt wonen. Dat het verhaal van God en Jezus niet iets is van lang geleden en ver weg, maar dat het iets is van hier, nu, bij ons en in ons en in de hele wereld. In de samenleving is het veel minder bekend dan kerst, maar in de kerk is het wél van levensbelang.
- En we zien ook nog uit naar het Koninkrijk dat ooit een keer definitief wordt.
Maar wat hebben we daar nou aan? Wat verandert er nou voor ons, dat Jezus is geboren, geleefd heeft, gestorven is, opgestaan? Wat is nou de zin straks van hemelvaart, van Pinksteren dat we gaan vieren? Wat heb je eraan, hebben we eraan voor ons leven? Ik wil proberen daar vanochtend met jullie bij stil te staan. Dat doe ik aan de hand van het gedeelte dat we hebben gelezen uit Filippenzen 2. Waarom daaruit? Omdat eigenlijk al die feesten daarin voorkomen, kijk maar mee!
Hij die de gestalte van God had, maakte er geen aanspraak op aan God gelijk te zijn, 7 maar deed afstand van zijn positie en nam de gestalte aan van een dienaar.
Hij werd gelijk aan de mensen, en als mens verschenen KERST
8heeft Hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Goede Vrijdag
9 Daarom heeft God Hem hoog verheven en Hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, Pasen en Hemelvaart
10 opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, 11en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer,’ tot eer van God, de Vader. Pinksteren én Koninkrijk
Maar waarom zijn de mensen er nu zo blij mee? Ten diepste denk ik omdat al die daden van God hen helpen om voluit mens te durven zijn. Zoals God ze bedoeld heeft: kwetsbaar, kostbaar én intens geliefd, met eeuwigheidswaarde. Waardoor ze – en nou kom ie – aards en nederig durven te zijn. En ook nog sterfelijk. En als ze dat durven, we dat durven, dan worden we ook nog heel aardige mensen. Laat me beginnen bij dat woord “nederig”.
Oei, dat laatste woord moet ik gaan uitleggen. Want het staat haaks op wat in onze wereld belangrijk lijkt te zijn: assertiviteit, voor jezelf opkomen, jezelf ontwikkelen. Nederig klinkt als “jezelf klein maken”. Laat ik dat om te beginnen proberen te tackelen met een prachtig citaat van Dag Hammerskjold. Wie? Dag Hammerskjold. Dat was een Zweedse man die in de jaren 50 secretaris generaal van de VN was en die bij een vliegtuigongeluk om het leven is gekomen bij zijn werk. In zijn flat troffen ze een schrift aan dat is uitgegeven onder de titel “merkstenen”. Een zeer indrukwekkend boek. Hij schrijft dit:
Nederigheid is in even sterke mate de tegenhanger van zelfvernedering als van zelfverheffing. Nederigheid wil zeggen: zichzelf niet vergelijken. Rustend in zijn eigen werkelijkheid, is het ik niet beter en niet slechter, niet groter en niet kleiner – dan iets of iemand anders. (…..) Lof en kritiek, de winden van sukses en tegenspoed, waaien over zo’n leven heen, zonder een spoor na te laten en zonder het evenwicht te verstoren.
Het is dus géén zelfvernedering, jezelf kleiner maken dan anderen. Of gevoelens van minderwaardigheid voeden. Hammerskjöld was iemand met heel veel capaciteiten en die heeft hij voluit ingezet. Zijn probleem was haast eerder dat hij zich daardoor meer waard voelde dan anderen en dat hij veel complimenten kreeg. Maar daaarvan voelde hij: zelfverheffing maakt je niet gelukkig, geen mens. Rusten in je eigen werkelijkheid, vrede hebben met jezelf. Met wat je wél kunt én met wat je niet kunt. En ook zo kijken naar anderen en vrede hebben met hen. Dát is nederigheid. Ik wil dat op twee manieren uitleggen.
Eén de woorden van Hammerskjöld komen vlakbij een prachtige psalm, psalm 131.
HEER, niet trots is mijn hart,
niet hoogmoedig mijn blik,
ik zoek niet wat te groot is
voor mij en te hoog gegrepen.
Nee, ik ben stil geworden,
ik heb mijn ziel tot rust gebracht.
Als een kind, de borst ontwend,
stil op de arm van zijn moeder,
zo is mijn ziel in mij.
Toen Herman Finkers die door veel mensen werd bewonderd zijn eerste show weer maakte nadat hij heel ernstig ziek was, begon hij met die psalm. Als je heel ernstig ziek wordt en misschien de dood wel in de ogen ziet, dan heb je niks meer aan applaus. Dan komt het er ergens op aan dat je je leven geborgen weet bij God. Geliefd bent om wie je bent en niet om wat je kunt. Of je 12x of 25x in Carré staat. En of Youp van ’t Hek er misschien vaker of minder vaak stond.
Dat is ook de link naar de feesten. Als de bijbel vertelt dat God ons mensen maakt, dan vertelt de bijbel dat hij de mens – Adam – maakt van Adamah. Grond, aarde. Wij zijn aards, stof. Kwetsbaar. En tegelijkertijd blijkbaar kóstbaar. Want God blaast ons de adem in de neus. Hij houdt van ons, Hij gunt ons het leven. Zo ielig als we zijn. Je vindt dat overigens ook in andere talen: ons woord humaan, menselijk komt uit het Latijn. Daar is het verwant aan humus, grond. Menselijkheid is stoffelijkheid. Maar als je dat aanvaardt, dan kun je ook heel menselijk, humaan worden. In onze taal heb je het ook: wij zijn gemaakt van aarde, aards. Als we dat aanvaarden en door God ons geliefd weten, kunnen we misschien wel uitgroeien tot heel aardige mensen….. Die hun rust vinden in God en stoppen met vergelijken. Daar gaan de feesten over.
Kerst is: God vindt de Schepping, ons mensen, zó belangrijk dat Hij méns wordt. Eén van ons. Reden: liefde voor zijn kwetsbare schepping. Totale acceptatie. Zich niet te groot voelen als God voor de schepping en dus mooi “in de hemel en uit de hoogte blijven”, maar bij ons komen. Déél van ons worden. Lieverds, zo heb Ik jullie gewild, aardse mensen.
De levensweg van Jezus inclusief Pasen is: en zelfs als jullie klem lopen, als je het jezelf en elkaar vreselijk moeilijk maakt en mij bovendien, dan nog blijf ik jullie liefhebben. Laat je liefhebben door Mij. Zelfs als jullie mij verstoten, Ik doe het niet omgekeerd. Vertrouw erop dat jullie niet uit mijn hand vallen, ook niet als je sterft, ook niet als je onderweg in je leven klem loopt. Aardse mensen die ontaard raken blijf ik liefhebben.
En Pinksteren is: als ik niet meer fysiek BIJ jullie ben, dan kom ik met mijn zachte liefde IN jullie wonen. Hoe bijzonder is het, dat deed ik al op de eerste dag, toen ik jullie maakte. Ik vormde je uit de aarde, blies je mijn liefde in de neus. Daarom lieve mensen, daarom zijn die feesten zo belangrijk. Ze vertellen over de liefde van God in Jezus en dat ons dát helpt om voluit mens te durven zijn. Zoals God ons bedoeld heeft: kwetsbaar, kostbaar én intens geliefd, met eeuwigheidswaarde. Waardoor we – en nou kom ie – aards en nederig durven te zijn. En ook nog sterfelijk. En als we dat durven, we dat durven, dan worden we ook nog heel aardige mensen. Amen