Lieve mensen van onze Heer Jezus Christus,
Zingen is twee keer bidden. Vraag aan veel van ons wat je steunt in je leven en dan bedoel ik ook in je geloof en dan zeggen heel veel mensen: muziek! Veel minder vaak zeggen mensen “een preek”. Dat gebeurt ook wel, maar liederen en bidden, veel vaker. .
Wat is dat toch? Ik heb het zelf ook, eerlijk gezegd. Als ik in een kerkdienst ben – ik kan het zowel als voorganger als ook als kerkganger hebben – , dan kan ik soms écht ontroerd raken door muziek. Of omdat het me hartstikke blij maakt en ik bijna niet verder kan zingen door een brok in m’n keel. Of omdat het stem geeft aan verdriet dat ik op een bepaald moment met me meedraag en als ik dan ga zingen komen er zomaar tranen boven. Of gewoon, omdat het binnenkomt. Niet altijd…., maar misschien zeker vaker dan bij het horen van een preek. Met de zegen, daar kun je het ook zo bij hebben.
Het is, denk ik, de combinatie van tekst én muziek. Bij een preek moet je je verstand vooral gebruiken, bij zingen laat je je meer leiden door je gevoel en door de muziek. Hoe gaaf is het dat iemand anders woorden en muziek bedenkt en dat die woorden en muziek blijkbaar voor jou, u en mij binnen kunnen komen. Omdat ze iets bezingen van wat wij herkennen, wat ons ook raakt.
Dat kan met popmuziek, zoals we dat zagen met de top 2000 dienst in februari. Het kan minstens zozeer met religieuze muziek. Vandaag doen we dat – een paar popliedjes zitten er tussen – met religieuze muziek en gaan we zingend de vakantie in.
Hoe bijzonder is het eigenlijk, dat we nog steeds psalmen lezen én zingen en met herkenning. Heer U doorgrondt en kent mij…, het is voor heel veel mensen een “topper” in de kerk. Het is een psalm van David en die leefde 950 voor Christus. Moet je nagaan! Een lied van bijna 3000 jaar! Blijkbaar heeft hij iets verwoord, gevoeld, dat in een lied verwoord en het raakt ons nog altijd in ons leven én in ons geloof.
We hebben nu psalm 63 gelezen. Ook een lied. Ik zal er twee dingen over zeggen. Eerst maar over het lied zélf. Er staat boven dat David dit lied heeft gemaakt toen hij in de woestijn van Juda was. De uitleggers van de bijbel weten niet precies over welke gebeurtenis in zijn leven dit gaat. Ik weet het ook niet. Ik ga mee met die uitleggers, die dit lied verbinden met een heel rotte periode uit Davids leven. Op een zeker moment is hij in een heel voorspoedige periode van zijn leven terechtgekomen, zeg maar op het toppunt van zijn macht. Weinig vuiltjes aan de lucht. Maar dan wordt er een staatsgreep gepleegd. En niet door zomaar iemand, maar door zijn eigen zoon, Absalom. Daar zit een heel verhaal achter, waarom Absalom dat doet. Het heeft onder andere te maken met dingen die er in het verleden in de familie zijn gebeurd: Absalom heeft zijn halfzus Tamar ooit verkracht en dat heeft grote gevolgen gehad voor de verhoudingen binnen de familie. Daarna heeft hij de broer van Tamar – zijn halfbroer dus – om het leven gebracht.
Dat is ergens óók gaaf aan de bijbel. Het is een ongelooflijk veelzijdig boek, net zo veelzijdig als het leven zélf. Met prachtige kanten en met gruwelijke kanten. En al die kanten vind je terug in altijd wel één of andere psalm. Mensen zijn dan aan het worstelen met hun situatie en met God erin. Mensen zijn aan danken voor alles wat goed gaat. Mensen zijn aan het roepen om hulp: God help toch. En mensen gooien ook hun spijt eruit: God, ik ben zó machtig stom geweest…., ik kan mezelf niet meer onder ogen komen. God hélp me toch, vergeef, schenk nieuw leven. Alles, het hele leven zit in die psalmen.
Terug naar David. Hij is op de vlucht voor Absalom, de woestijn van Juda in. Hier een plaatje ervan. Je kunt er eigenlijk niet leven. Overdag is het er snikheet, in de nacht is het er koud én gevaarlijk. Davids leven is letterlijk en figuurlijk woestijn. Zijn leven loopt gevaar, zijn koninkrijk/regering loopt gevaar, zijn familie is vol conflicten….
En midden in de nacht gaat hij zingen, dichten, bidden. Je voelt de spanning: God, u bent mijn God, U zoek ik! Naar U smacht mijn ziel, naar U hunkert mijn lichaam, in een dor en dorstig land. Je voelt als het ware de lichamelijke en de psychische én geestelijke dorst door elkaar heen. Stress, angst, dorst, ellende. En dan in de nacht niet kunnen slapen. Liggend op mijn bed, denk ik aan U, wakend in de nacht prevel ik uw naam. Is dat nog bidden? Amper woorden hebben? Of is het juíst bidden?
En dan voel je ook het vreemde van wat geloven met je kan doen in de onrust. Midden in de orkaan is er een vreemd soort van rust in het oog van de orkaan: uw rechterhand houdt mij vast, uw liefde is meer dan het leven. Ik denk dat een aantal van jullie dit soort ervaringen kent. Iets waar bijvoorbeeld Paulus over kan zeggen, dat er een vreemd soort vrede is, die je verstand te boven gaat. De omstandigheden zijn waardeloos, de orkaan loeit én je gaat niet ondersteboven. Uw rechterhand houdt me vast. En nu het tweede deel. Over wat die psalm bij ons kan doen.
Ik moet bij deze psalm altijd denken aan wat toen nog een jonge vent was uit één van de vorige gemeenten waar ik mocht werken. Inmiddels is hij getrouwd met zijn man. Inderdaad, homoseksueel dus en dat in een familie waarin dat niet 1,2,3 werd geaccepteerd. Door God voelde hij zich gelukkig wél geaccepteerd met zijn geaardheid. En dit was zijn psalm en deze tekst kreeg hij ooit mee toen hij belijdenis deed: Liggend op mijn bed, denk ik aan u, wakend in de nacht prevel ik uw naam. U bent altijd mijn hulp geweest, ik juichte in de schaduw van uw beschermende vleugels. Ik ben aan u gehecht, met heel mijn ziel, uw rechterhand houdt mij vast. Iedere avond viel hij in slaap door christelijke muziek te luisteren. Rust temidden van de onrust. Door Uw hand word ik vastgehouden.
Hoe fascinerend is dat. Een lied van David van lang geleden wordt het lied van iemand van heden. Is het dan ieders lied? Er zijn toch ook mensen die die rust niet ervaren? Ik bedoel dat niet flauw, maar er staan 150 psalmen in de bijbel. En die hebben allemaal verschillende tonen: van diepe vreugde, tot grote eenzaamheid. Zeg maar het hele leven, zoals de hele bijbel gaat over het hele leven. Van heel rauw tot heel vreugdevol. En dat dan in verbinding met God. Zingen, vechten, huilen, bidden, lachen, werken, bewonderen…, het zit er allemaal in. Zingen=2x bidden.