Lieve mensen van onze Heer Jezus Christus,
In alle landen over de hele wereld hebben mensen
rituelen. Dat is een wat moeilijk woord, maar in de praktijk komt het hierop neer: we bedenken een soort symbool, dat ons helpt om om te gaan met een belangrijk moment in ons leven en om daar goed doorheen te komen. Ik zal het concreet proberen te maken: hier heb je nieuwjaarsrolletje én knieperties. Het rolletje eet je op nieuw jaar. Het staat symbool voor het nieuwe jaar, dat nog voor ons ligt en waarvan je niet weet hoe het zal gaan lopen. Het moet zich letterlijk en figuurlijk nog ontrollen. En als we het eten wensen we elkaar een gelukkig nieuwjaar.
Het kniepertie is hetzelfde koekje maar dan ontrold. We eten het op oudjaar. Het koekje is plat, we weten al wat ons het afgelopen jaar heeft gebracht. Zo staat een koekje symbool voor het jaar, voor het leven.
Nog een voorbeeld: rond 20 december organiseerde La Balise een lichtavond op de begraafplaats aan de Bruchterweg. Op die manier – door lichtjes te ontsteken – proberen we een ritueel te vinden waarin we laten zien dat we onze geliefden die gestorven zijn niet vergeten en dat we elkaar konden troosten in die donkere dagen voor kerst waar je je geliefden zo kunt missen.
De doop is ook een ritueel, misschien wel het meest bekende van alle christelijke rituelen. Wat betekent dit nou? Wat geven we deze drie kinderen straks mee als we ze gaan dopen? En, dezelfde vraag, maar dan naar ons: wat kan het symbool van de doop nu voor u, jou en mij betekenen?
Ik neem jullie mee op verkenningstocht, die we beginnen bij het verhaal van Jezus’ doop in de Jordaan. Dat is wel bijzonder. We weten eigenlijk bijna niks van de jeugd van Jezus. We kennen het kerstverhaal, dat we hier zo vrolijk vierden eind december. Dat gaat over zijn geboorte. Dan vertelt alleen Lucas nog een verhaal over dat Jezus 12 was en dan is het één grote radiostilte. Pas als Jezus rond de 30 is treedt Hij naar voren en het eerste wat Hij doet is naar de Jordaan gaan om zich daar door zijn achterneef Johannes te laten dopen. Blijkbaar is het voor Jezus dus súperbelangrijk: áls Hij dan gaat optreden in het openbaar, dan is dít voor Hem blijkbaar de manier om zichzelf “neer te zetten”.
Het thema van vanmorgen is “door dik en dun verbonden”. Dat is denk ik een heel korte en kernachtige omschrijving van wat dopen is: dat een kwetsbaar en kostbaar mensenkind met huid en haar verbonden is in liefde aan God én andersom. En dat in alle momenten van je leven én zelfs na ons leven, door de dood heen. Er staan in de bijbel heel veel verhalen waarin water een rol speelt. En al die verhalen willen op de één of andere manier verbonden zijn met wat er in de doop en in het doopwater wordt beloofd. Ik zal het proberen te vertellen.
Hier, om te beginnen, komen allerlei mensen bij de Jordaan omdat Johannes mensen doopt die graag een nieuw begin willen maken met hun leven. Je zou het kunnen vergelijken met douchen: je hebt hard gewerkt, je bent vies geworden en na een douche ben je weer fris en schoon. Er zijn momenten in ons leven dat we vastlopen, dat we domme keuzes maken, dat we fout zitten. En met die fouten beschadigen we anderen of onszelf. Of misschien wel allebei. Johannes nodigt de mensen uit om eerlijk te worden over zichzelf naar God en naar zichzelf. En hij zegt dan tegen de mensen: God geeft je een nieuw begin. Zoals het water je schoon wast, zo geeft God jou een nieuwe kans. Neem dat aan, grijp je nieuwe kans en probeer het vanaf nu écht anders te doen. Zo staan daar bijvoorbeeld mensen die bij de belasting werken en consequent geld aftroggelen van burgers. Onterecht….. Zij hebben het lef om dat tegen Johannes en God te zeggen, ze hebben lást van hun geweten én vervolgens krijgen ze écht een nieuwe kans. Door dik en dun verbonden…., God houdt van je ook als je de mist ingaat.
Jezus voegt zich daar dus bij, bij die mensen. En als Hij gedoopt is gaat Hij door het land trekken en zoekt Hij allerlei mensen op die met zichzelf en met elkaar omhoog zitten. Niet om ze de mantel uit te vegen, of om ze nou eens ongelooflijk af te kraken, maar om ze back on track te krijgen. Terug het leven in, terug het geluk in. Letterlijk een visser van mensen, mensen opvissen als ze in hun problemen dreigen te verzuipen.
Maar er zitten meer kanten aan dit water. Zo zijn er de verhalen van dat Jezus met zijn vrienden in een boot over het meer vaart. Dan begint het te stormen en de boot dreigt te kapseizen én de leerlingen dreigen te verdrinken. Het bijzondere in die verhalen is dat Jezus in die verhalen het water en de storm bestraffend toespreekt. Het water wordt kalm, de storm wordt een briesje en – misschien wel het grootste effect – er komt rust in de vrienden van Jezus. Nu kunnen we ons verbazen over de invloed van Jezus op het weer, maar de essentie van die verhalen zit voor alles in het effect dat Jezus en God op ons kunnen hebben als het stormt in ons leven. Als mens ken ik het zélf, dat het in je leven soms machtig kan stormen. Hoe bijzonder is het dan, dat geloven, bidden wat soms amper bidden is, maar meer een noodkreet, God hellup!, mensen die je op komen zoeken, dat je toch door die storm heen kunt komen met soms een verbazingwekkende rust. Als dominee verwonder ik me regelmatig met mensen én over mensen dat ze de kracht en rust krijgen om om te gaan met écht moeilijke dingen in hun leven. Water als teken van bedreiging en wij die rust ondervinden van God als een soort baken in zee. Door dik en dun…..
Nog zo’n kant: Jezus zegt ergens van zichzelf “Ik ben het water voor het leven”, drink van mij en je zult geen dorst meer krijgen. In Israël is water een schaars goed. Je hebt wel de Jordaan, dat is een belangrijke ader voor het land, je hebt ook wel het meer van Galilea, dat een doorvoermeer van de Jordaan is, maar verder….. Waar wij in ons kikkerlandje vaak eerder last van overstromingen hebben, hebben ze in Israël vaak eerder een tekort aan water. Als Jezus dan zegt “Ik ben het levende water”, dan heeft dat voor de mensen in Israël de klank van “dit is een eerste levensbehoefte!” En zo bedoelt Jezus het ook: “levend water” wil zeggen, Ik gún jullie namens God het leven, het geluk en dat doe ik van harte. Je bent hier niet zomaar als mens, bij dom toeval, maar je bent een door Mij geliefd mens en laat dat tot je doordringen. Laat het tot je doordringen als je leven tintelt en borrelt en bruist en je stikgelukkig bent! Weet dan dat Ik daar blij mee ben. Weet, dat Ik blij ben als jij je geliefd voelt tot en met door Mij, door mensen om je heen. Maar ten diepste door Mij.
Zo zou ik kunnen doorgaan, want er zijn nog veel meer verhalen over water en die geven allemaal kleur aan dit ritueel, dit symbool, dat we vieren. Ten diepste zegt dit symbool dit wat Jezus bij zijn doop hoort en wat wij hebben gelezen uit de brief aan de Romeinen: jij, Mijn Zoon, Jezus, jij bent mijn geliefde zoon, ik jou vind ik vreugde. En naar ons klinkt het in de doop: jij, mensenkind, kostbaar ben je. Vanaf het begin van je leven kijk ik met zóveel liefde naar je. Kwetsbaar ben je…, je leven zal niet zonder zorg, zonder pijn, zonder angst zijn. Door dik en dun ga Ik met je. Feilbaar ben je…, je doet goed in je leven, je geeft liefde, je maakt het leven mooier van anderen, maar er zijn ook tijden dat je de mist kunt ingaan. Nooit zal er een dag zijn dat Ik niet om je geef en waarop jij niet een nieuw begin kunt maken.
En als je nou niet gedoopt bent…., is dat dan allemaal niet waar? Moet je per sé gedoopt zijn om met God verbonden te zijn en Hij met ons? Ik heb het voorbeeld al vaker gebruikt, maar ik weet geen beter. Om mijn vinger zit mijn trouwring. Teken, symbool van Gerda’s liefde voor mij. Als ik hem afheb, houdt ze nog net zoveel van me. Maar ik ben hartstikke blij dat hij om mijn vinger zit. Het herinnert me iedere keer aan ons “door dik en dun”. Zo is het ook met de doop: het is een prachtig symbool, teken, ritueel van Gods liefde voor ons door dik en dun. Wie niet gedoopt is, God houdt van je! Wil je wel gedoopt worden, vooral doen! Het is een prachtsymbool, een leven lang en nog langer…: door dik en dun, een geliefde zoon of dochter van God. Amen.
