Op weg naar Pasen: het feest van het Licht dat door de duisternis niet wordt kleingekregen!
Inleiding: het zijn zeven weken op weg naar het Paasfeest. Johannes – die verhalen over Jezus opschrijft – zegt in één van zijn eerste zinnen: het Licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet kleingekregen. Dát is Pasen in een notendopje. Het gaat over dat dit leven op talloze manieren “donker” is – 50 tinten zwart en misschien wel meer – én dat het de levenskunst is om met inspiratie van God je daardoor niet klein te laten krijgen.
Iedere week schrijf ik een verhaal over “Licht en donker” aan de hand van de zeven woorden die Jezus aan het kruis – als het superdonker is en Hij vreselijk pijn heeft – spreekt.
Aflevering : “Het is volbracht…..” Johannes 19:30
Het is míjn keuze om met dit kruiswoord te eindigen. Mijn keuze, want we weten gewoon niet wat Jezus als laatste heeft gezegd. Bij Mattheüs en Marcus is zijn laatste woord een kreet van verlatenheid – gruwelijk: zo in de steek gelaten als Hij zicht voelt, zelfs door God! – : mijn God, mijn God waarom hebt U míj verlaten!!!!???? Bij Lucas zegt Jezus het Joodse kindergebedje “in uw handen leg ik mijn leven”. Bij Johannes dus dít. Er klinkt iets in door van: uiteindelijk is dít mijn missie geweest op aarde en is dat nú voltooid, gelukt.
Het is dus MIJN keuze om dit woord als laatste te laten klinken als samenvatting. Omdat het voor mij weergeeft waarom deze vrijdag “goede vrijdag” heet. Dat is een bizarre naam als je ziet wat er gebeurt. Het tegendeel van goed lijkt namelijk waar: diepdonker. Er hangt een jonge man aan een martelpaal. Hij is heel charismatisch, heeft heel bijzondere dingen gedaan: een dode laten herrijzen, een blinde het gezicht gegeven, een vrouw met grote persoonlijke en relatieproblemen geholpen. Voor velen is Hij “van God”. Sterker nog: Hij (ik ga het met een hoofdletter schrijven) heeft gepretendeerd dat Hij de Zoon van God is. Als dat wáár is – een bijzonder soort koning van de wereld – dan zou je Hem alle egards, alle eer willen geven. Maar Hij eindigt aan een kruis, naakt, pijn, kroon van doorns.
Jezus spreekt bij Johannes vaak in wat wij “omdenktaal” zouden noemen. Als Hij het heeft over dat Hij gekruisigd gaat worden – het is zelfs nog een soort van eigen keuze!!!!!!??????? – zegt Hij “ik word verhoogd”. Lees “gepromoveerd”, lees “geëerd”, want dat is het woord dat er staat in het Grieks, de grondtaal. Gepromoveerd?????? Vernederd, tot op het bot. Joden beschouwen iemand die aan een paal eindigt als de diepste vernedering en ook nog eens vervloekt door God!
Volbracht????? En dan sterven? Het heeft alles in zich van “het is mislukt…..” Even dacht een aantal mensen in Israël dat er iets bijzonders aan de gang was met deze man. Drie jaar trekt Hij rond, steeds meer mensen achter zich aan. Het lijkt een succes te worden. Niet dus! Maar Hij ziet het zélf anders. Hóe dan?????? Wat vindt Hij dan dat er “gelukt” is, “voltooid” is????? Wat is dit voor omdenken? Of is het jezelf voor de gek houden?
Ik moet een klein beetje Grieks gaan uitleggen, sorry! Het werkwoord dat Jezus gebruikt heeft zoiets als “je doel bereiken, tot de goede bestemming brengen”. Hij gebruikt het niet voor niets. Het is een rode draad. Het gaat om het woordje “telos” (doeleinde), of het werkwoord ervan (teleio, tot z’n bestemming brengen) Het woord wordt ook gebruikt in de Griekse vertaling van het oude testament. Als God klaar is met scheppen – op vrijdag, jawel de vrijdag!!!!!!!, de goede donkere vrijdag….., de dag waarop wij mensen worden gemaakt!!! – zegt Hij op de zevende dag dat alles voltooid is. Het is goed! Nú kan het leven gaan bloeien!!!! Als Mattheüs vertelt dat Jezus ná de opstanding de leerlingen erop uitstuurt, belooft Hij, dat Hij bij deze wereld zal zijn, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld. Zélfde woordje. Totdat alles z’n doel heeft bereikt. Het zal góed worden, zeer goed!
Nog een keer, wat is dan dat doel? Wel, dat de intense liefde waarmee God deze wereld en ons mensen heeft gemaakt het wínt van het donker – 100 tinten zwart, zo donker is het op Goede Vrijdag – Dat al het kwaad dat op die dag losbreekt (vrienden laten Jezus vallen als een baksteen, schreeuwende mensen met “kruisig Hem”, want een massa kan massaal de mist ingaan, een rechter/politicus die willens en wetens iemand onschuldig veroordeelt, een vriend die je verraadt….) niet het laatste woord heeft.
Het verhaal van de kruisiging begint bij Johannes bij de voetwassing. Jezus wast zijn leerlingen niet de oren, geeft ze niet onder uit de zak. Hij wast ze de voeten, voeten die wegen kunnen gaan die gewoon fout zijn, waarmee je jezelf en een ander kwaad doet. Smerig stinkkarweitje. Dat is het begin van het verhaal van de kruisiging en Johannes zegt dan: Jezus heeft de zijnen die Hij liefhad in deze wereld liefgehad en zijn liefde zou tot het uiterste gaan. Maar…, dat zie je natuurlijk niet in het Nederlands, maar in het Grieks staat opnieuw het woordje “doeleinde”. Yess en dát lukt!!!!!
Zal het Jezus lukken om als iedereen Hem afwijst, als het kwaad het wint, ze willen Hem dood hebben, zal het Hem dán lukken om van de mensen te blijven houden!!! En dwars door alles heen zijn Godsvertrouwen niet te verliezen? Het is toch héél bijzonder dat Jezus niet bidt: Vader, vervloek al die *&^*((($$##mensen, want ze weten donders goed wat ze doen. Het is toch ongelooflijk bijzonder dat Jezus bij de opstanding – als de dood Hem dus niet kon tegenhouden – niet tegen zijn leerlingen zegt: opgesodemieterd allemaal!!!! Maar dat zijn eerste woord “vrede voor jullie is”. En dat Hij het voor hun zekerheid nog maar een keertje herhaalt, waar Hij eerst zijn wonden laat zien. Dat zien van die wonden moet een mix van vreugde en schuldgevoel/kwaad geweten hebben opgeroepen. Hij leeft????? Maar we hebben Hem wel gruwelijk laten vallen…… We zijn als mensen onszelf tegengekomen als “ff vies tegenvallen. Eén keer trek je de conclusie, vriendschap is een illusie…..”
Mensen worden ooit gemaakt op een vrijdag. Jezus sterft ooit op een vrijdag. Het lijkt “project mislukt”, het failliet van de menselijkheid, van het plan van God. Donkere vrijdag. Maar het is volbracht, voltooid. De liefde wint door alles heen. En zie, God zag dat het heel goed was, een heel goede vrijdag….. Bizar! Ik kan er niet over uit en ik kan en wil er niet zonder!