In het eerste scheppingsverhaal in de bijbel wordt verteld dat God op de zesde dag de mens – man en vrouw – schept naar “zijn beeld en gelijkenis”. Als laatste van de hele schepping! En dan kijkt God tevreden naar alles wat Hij heeft gemaakt en zegt “en zie, het is zeer goed!” Die zesde dag, vrijdag dus!, is een goede! Net als de dagen ervoor overigens.
Als er staat dat de mens is geschapen naar Gods beeld, dan betekent dat niet dat we uiterlijk op God lijken. Het gaat om het “innerlijk”, een “aardje naar het Vaardje…” En, overal in de bijbel wordt verteld “God is liefde”. Daar waar wij dus liefhebben – jezelf, de ander, de schepping, God – dáár lijken wij op God. Of anders: daar zijn we op ons best!
Vaak zijn we dat: op ons best! Gisteren was ik bijvoorbeeld in de Meander, waar mijn moeder woont. Zeer zorgvuldige zorg met aandacht voor heel kwetsbare mensen door alle medewerkers. Als ik later dement word, wil ik er zo wonen.
Maar vaak zijn we dat ook niet op “ons best….” Overal waar we niet liefhebben dus…. Daar zijn we meer op “ons beest”. Het proces tegen Jezus vindt plaats op een vrijdag. Inderdaad, geen toeval: op de dag dat de mens ooit door God naar zijn beeld wordt gemaakt vindt ook het proces plaats tegen Jezus, inclusief zijn sterven. Als een enorm contrast: vaak handelen we wél met liefde, maar vaak ook niet. En dan gaat het gruwelijk mis!
Waar? Wel op diverse vlakken. Ik noem er drie uit meer: “de massa”. Je zou denken dan “hypes” iets van onze tijd zijn, maar ze zijn van alle tijden. De ene dag is een massa mensen nog dolenthousiast over Jezus – Hosanna! – de volgende dag is het “kruisigt Hem”. Mensen zijn – in grote groepen – soms gevaarlijk beïnvloedbaar. Een vol voetbalstadion kan indrukwekkend stil zijn om een overledene te gedenken én kan massaal donkere spelers discrimineren of een scheidsrechter uitschelden voor hi-ha-hondengeslachtsorgaan…… Of een facebookfeestje dat nogal uit de hand loopt….
Vriendschap…, ook al zoiets. Hoe superbelangrijk kunnen vrienden niet zijn. Ik heb geen broers en zussen en juist daarom alleen al zijn vrienden me heel dierbaar! Maar omgekeerd kan vriendschap machtig zeer doen. Jezus heeft in z’n angst vrienden nodig, maar ze zijn er niet voor Hem: ze slapen. Een andere vriend verraadt Hem, een derde – Petrus – durft het op het moment suprême niet voor Hem op te nemen. Ook dat is iets dat nóg gebeurt: je zit diep in de penarie. Mensen van wie je het niet verwacht zijn er voor je en soms zijn anderen – mensen van wie je het wél verwacht! – er niet voor je. Of…., je beste vriend gaat er met je vriendin/vrouw vandoor….
De kerk dan. Mensen hebben hoge verwachtingen van de kerk, van kerkmensen. In veel gevallen gaat dat prima: zijn kerkmensen attent, je kunt op ze aan! Maar dat gaat lang niet altijd op: het zijn hogepriesters – kerkleiders dus – die van Jezus af willen en het initiatief tot zijn dood nemen. Kruistochten zijn gevoerd in naam van Jezus…. Priesters vergrepen zich aan kinderen…… Mensen hebben zich veroordeeld gevoeld – en nog!!! – door de kerk, predikanten.
Resultaat van die donkere kanten in ons is dit: verdriet, pijn, verwondingen aan lijf en geest. En soms – vaak – zoals bij Jezus: de dood. De dood is het meest ultieme en verdrietige resultaat! Onomkeerbaar… Toch?
Het Christelijk geloof is de religie waarbij God z’n mensen opzoekt en er bewust voor kiest om bij de mensen te zijn in álles: in het mooie én in het donkere. Het is de enige religie waarbij God zó kwetsbaar is, dat Hij weerloos aan een kruis hangt. Soort anti-beeld van wat wij ons gemiddeld bij een god voorstellen. Zijn intentie in dit alles is: nooit die schepping, nooit die mensen opgeven. Willen ze mij niet, ik wil hén wel! Met woorden als “Vader vergeef het hen want ze weten niet wat ze doen” sterft Hij op de lippen. In zekere zin lijkt Hij daarmee te zeggen: ze zijn wat ontoerekeningsvatbaar, reken het ze niet aan. Ze kunnen wel én ze kunnen niet wat doen aan dat donker in hen….
Dit is een ultieme vorm van liefde! Tegenover dat ultieme resultaat van de dood. Op een vrijdag – dag van de mens – waar het “project mens” mislukt lijkt tóch volhouden én de mensen liefhebben. En dan door de dood heen – op Paasmorgen – terugkomen en zeggen: vrede voor jullie. Dood doorbroken! Donker verdreven! De ultieme liefde wint het van dat andere ultieme: de dood!
Die liefde tot in de dood en daar doorheen vormen de bron van hoop – wat mij betreft en ik sta in een lange traditie – voor ieder mensenkind en de hele wereldgeschiedenis. Het kwaad wint het niet, de dood wint het niet, maar de liefde van God wel. Overal waar mensen zich voor elkaar inzetten, voor de natuur, voor menselijkheid, een nieuw begin, dáár is God. Overal waar mensen zich verzetten tégen het donker, tegen onmenselijkheid, pesten, discriminatie, wordt het leven hersteld! Wordt het leven weer goed, zeer goed zelfs…..
En zie, wordt het toch nog een heel Goede Vrijdag……