Lieve mensen van onze Heer Jezus Christus,
Onder invloed. Als je opgroeit, maakt het veel uit wat voor vrienden of vriendinnen je hebt en in wat voor gezin je groot wordt. Is het bij jou thuis normaal dat er gescholden wordt, dat je altijd veel kritiek krijgt en hebt op elkaar? Is het onder je vrienden of vriendinnen normaal dat er vaak negatief over elkaar wordt gepraat? Dan heeft dat invloed op je. Grote kans dat als je altijd kritiek krijgt, je niet groot van jezelf gaat denken, weinig zelfvertrouwen krijgt. En misschien ook wel dat je hetzelfde gaat doen naar anderen.
Maar het kan natuurlijk ook omgekeerd: als je in een gezin opgroeit waar veel positieve woorden worden gesproken, waar je geleerd wordt dat je niet alles kunt, maar ook niet alles hoeft te kunnen én dat je wel je talenten die je hebt mag gebruiken….., dan heeft dát invloed op je. Grote kans, dat je positief in het leven komt te staan, naar anderen, naar jezelf.
Invloed…., als ik ons leven nu even vergelijk met een huis: jij bent een huis, ik ben een huis, u bent een huis. Maar hoe ons huis eruit komt te zien, wat voor huis het wordt komt mee door de wat en wie er allemaal in ons huis binnenkomt. En wie er bij ons komt wonen: invloed van onze opvoeding, van vrienden, van wat je meemaakt in je leven.
En geloof, God, is ook zo’n invloed. Sterker nog, de bijbel gebruikt herhaaldelijk het beeld dat God bij ons wil komen wonen in ons leven. Dat is bijbelse taal voor: God gaat graag met ons om en wil graag ook invloed hebben op ons leven. Wij het huis, God één van de gasten, medebewoners in ons huis, ons leven. Persoonlijk, bij een ieder van ons. Maar dat niet alleen. God vindt het ook mooi om onder de mensen sámen te zijn, als wij bij elkaar zijn, wil God daar graag bij zijn. Hij is de God van alle mensen en mensen zijn door Hem bedoeld om ook samen te zijn, te leven, verdriet te hebben, blij te zijn, te spelen en te geloven in een sporthal.
Huis…, gebouw. Ik maak een volgend stapje: één van de boeiende dingen van in deze wijk dominee zijn – of gewoon: in deze wijk samen kerk zijn – is dit gebouw, dit huis. Een sporthal! Heel veel dagen in de maand wordt hier gesport: door de basketbal, de kinderen hebben hier schoolgym, er zijn ouderen die hier sporten en wat allemaal niet meer. En dan twee zondagen in de maand verbouwen we hier met elkaar de zaal en wordt het voor even een plek waar we samen komen om God. Waar God en wij even samen wonen, elkaar ontmoeten.
Nu moet ik het een beetje nuanceren. Onze wijk is ook mee verantwoordelijk voor de diensten die alle weken in de Höftekerk en in de Stefanuskerk worden gehouden. In deze wijk zijn er mensen die bewust nooit naar deze sporthal komen en die wél naar het centrum gaan. Er zijn mensen die allebei de diensten bezoeken én er zijn mensen die alleen hier komen. Vooral mensen onder de 45 komen alleen hier.
Waarom begin ik nu zo? In zekere zin lijkt hoe wij hier kerk zijn een beetje op hoe het volk Israël dat is in de woestijn. Daar hebben ze een tent en die tent zetten ze neer en ze zeggen en geloven: God wil bij ons zijn, bij ons wonen, onder ons zijn. Invloed hebben. En die invloed gaat ver: ze hebben het vertrouwen, het idee, dat God hen ook telkens aanzet om weer verder te gaan. Als ze weer verder trekken, dan wordt de tent weer afgebroken….. Het is een tijdelijke kerk, zou je kunnen zeggen. Voor mensen die onderweg zijn in hun leven en daarin met God. Onder invloed. Zoals wij de stoelen, de kleden straks weer afbreken en weer het leven ingaan.
In het Nieuwe Testament is er dan die andere vorm waarover ik al vertelde. Dat is deze, dat er gesproken wordt over de Geest van God die in ons wil komen wonen, waarbij het zelfs zó ver gaat, dat er dit kan staan: 16 Weet u niet dat u een tempel van God bent en dat de Geest van God in uw midden woont?
Wat is nu de kern? Of het nu gaat om een stenen gebouw, een tent óf een mens, het draait om iets bijzonders: dat God die we nog nooit hebben gezien invloed heeft op ons. In ons leven. Persoonlijk én samen. Allebei. En de bijbel vertelt over dat mysterie, over God zelf met woorden, die juist dat mysterie kleur geven: wolk, wind, vuur. De wind is concreet en krachtig. Als die blaast en als het gaat waaien gebeurt er van alles. En tegelijk als de wind stil valt, dan gebeurt er niets meer. Maar je zíet de wind niet. De wolk idem: vlieg er maar eens doorheen: je ziet niets meer en tegelijkertijd is het zo wazig, heb je het niet in de hand. Wazig, concreet, een wolk. Concreet en onzichtbaar: de wind.
Ik wil proberen het te laten zien hoe mensen in de bijbel het ervaren aan de hand van Mozes en Jezus. En hoe het bij ons werkt.
Mozes heeft bij een berg in de woestijn een ervaring, die zijn leven diep gaat beïnvloeden. Hij ziet een vreemd natuurverschijnsel, een doornstruik lijkt in brand te staan én verteert niet. Op dat moment is hij zelf helemaal uitgerangeerd, staat hij aan de kant van het leven en leeft hij ver van zijn volk. Ziet zijn leven er eigenlijk uit zoals die doornstruik: de meest vruchteloze en zinloze struik uit de bijbel. En tegelijk is juist die ervaring voor hem de omkeer in zijn leven: in dit hele gebeuren zegt hij de stem van God te gaan horen, die hem zoveel passie, energie geeft, dat hij het als zijn levensopdracht gaat beschouwen om het volk Israël te helpen bevrijden uit Egypte. Mozes wil dat aan zijn mensen leren, zich te oriënteren op déze kracht, op déze God. Daarbij is die tent dus belangrijk, de tent van God en de wolk daarbij als teken van Gods kracht. Mensen…, áls we verder gaan, laten we dan vooral verder gaan op de inspiratie van deze God. Die heb ik leren kennen in de woestijn, bij die struik en zonder die kracht zouden we hier nu niet zijn. Laten we ons op die kracht blijven oriënteren. Zo “woont God onder ons”, in een tent.
Als Jezus op deze wereld is, schrijft Johannes er later dit over op: 14 Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond, vol van goedheid en waarheid, en wij hebben zijn grootheid gezien, de grootheid van de enige Zoon van de Vader. Letterlijk staat er – en dat is tóch wel veelzeggend – het Woord heeft onder ons z’n tent opgeslagen. Drie jaren lang is Jezus echt actief in het openbaar onder de mensen, zo kort eigenlijk maar. Zo kort.., maar in die periode maakt Hij een onuitwisbare indruk op mensen en krijgt Hij op veel mensen diepe invloed. Of anders…, Hij komt te wonen onder de mensen, in de mensen en ze gaan ánders leven, vriendelijker, minder oordelend, vrijgevender. En ze komen erdoor dichter bij God.
Marjan heeft het stuk gelezen, over de vruchten van de Geest. Julie weten vast dat het woord “geest” in zowel het oude als nieuwe testament zowel “wind” als “geest” betekent. Daar zit dus direct dat mysterieuze in. Hier gaat het dus over “vruchten van de geest”, maar laat ik dan vooral “geest” eens vertalen met wind. Een wind die door bomen heen blaast, over de aarde waait. In zekere zin zit in het beeld van wind, de boom en de vrucht iets heel ontspannens. Een vrucht groeit als vanzelf. Een vrucht zit aan de boom. Als de wind – de Geest! – nu op z’n tijd regen brengt en zon, dan weer uit het noorden waait voor wat kou, dan weer uit het zuiden of oosten voor wat warmte – dan komt er precies dát richting de boom, waardoor die boom groeikracht krijgt. En vervolgens groeien er sappige vruchten, waar mensen gezond van worden, van kunnen leven!
Bij de voorbereiding van deze dienst hebben we het erover gehad, waarom we sommige dingen belangrijk vinden, zoals “omzien naar een ander, geld delen, proberen niet te oordelen, maar veel eerder een ander begrijpen; als je ruzie hebt met iemand toch kijken hoe je met die ander verder kunt met uiteraard ook waken dat je er zelf niet aan onderdoor gaat (heb jezelf lief als de ander). En toen we er over doorspraken hoe komen we nou aan die waarden en normen, dan heeft het tóch te maken met dat we onder invloed zijn van de woorden en waarden van God. Aan de ene kant gaat het daardoor als vanzelf, voelt het als iets van “dat doe je gewoon….”, van binnenuit, je wilt niet anders. De bijbel kent dat fenomeen ook en die noemt het dan dat Gods leefregel in je hart is geschreven. Het is iets van jezelf geworden, heeft een vaste plek in je levenshuis. Bepaalde waarden die je zo belangrijk vindt, dat ze deel van jezelf geworden zijn. Dat is precies waar Paulus in zijn brief op duidt.
Het gaat dan om dit: de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof, 23 zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Dat gaat ergens van binnen zitten. En Paulus koppelt dat dan aan “de Geest”. De invloed van God, die Mozes leven kleur gaat geven. De invloed van God die het volk Israël de moed gaat geven om tóch in verzet te komen tegen de Farao. De invloed die er van Jezus uitgaat op de mensen. Een stem die in je leven komt, jij die een huis bent en God die in dat huis een plek heeft. En, zo voegt Paulus er dan aan toe: als het dat dus is…., als dat is wat er aan de hand is…., Wanneer de Geest ons leven leidt, laten we dan ook de richting volgen die de Geest ons wijst.
Laat het me concreet maken. Iedere keer als er hier met vreugde en liefde wordt gewerkt om deze zaal om te bouwen tot huis waar God en wij even samen kunnen zijn…., als die vreugde en liefde van binnenuit komen. Iedere keer weer als er mensen worden bezocht en er wordt omgezien naar elkaar en we dat belangrijk vinden – vriendelijkheid en goedheid en geduld – , we vinden het zó normaal, die dingen. Als we in ons leven vallen, fouten maken…, als we dan proberen naast elkaar te staan en niet boven een ander om die te veroordelen… Zachtmoedigheid is een vrucht van de Geest. Prachtig, en het heeft ergens te maken met de invloed van God op ons…
Misschien moet ik nog één ding zeggen, al is het maar omdat ik het zelf denk en al is het maar omdat ik het sommigen van jullie hoor denken: hoor eens…, dat soort dingen als omzien naar elkaar, dat is toch echt niet alleen iets dat gelovigen doen. Sterker nog, we gaan er soms ook wel eens enorm mee de mist in. En er zijn zat mensen die niks met God hebben en die het vaak beter doen dan wij, dan ik. Dat is gewoon zo. Daar kunnen we heel lang over praten, maar laat me er dit over zeggen: in de bijbel zien mensen dat dus óók. En ze koppelen dat ook aan de Geest van God. Die Geest, zo zeggen en geloven ze, die zit niet vast aan ons gelovigen. Omgekeerd wel, de kerk, de gemeenschap zit vast aan de Geest. Maar al vanaf het begin, genesis 1 en 2 wordt verteld hoe de Geest van God over de hele aarde waait en waait waarheen h/zij wil. Wees gewoon blij met ieder mens die goedheid, liefde, vriendelijkheid in het bloed heeft zitten en die dat deelt naar een ander. Daarom hebben we de ramen los en werken we samen met ieder die hier de wijk wil opbouwen, gelovig of niet, werken we samen met de wijkvereniging, met de vrijgemaakten. Het noaberschap is er eigenlijk het symbool van, dat dát het is wat we willen en het is toch bijna logisch, dat wij daar ook deel vanuit willen maken.
Dat is niet een tegenstelling. Jezus zegt ergens “wie niet tegen me is…, die is voor me”. Wees blij met ieder mens die het goede zoekt. Tegelijk en daar dus naast…., laten we ons met elkaar blijven verwonderen over wat de verhalen van God in ons, in onze wijk voor positiefs in ons uitwerken. We zijn met elkaar onder invloed….. Amen.