Lieve mensen van onze Heer Jezus Christus,
Eén van de dingen die het voor veel mensen moeilijk maakt is dat er zoveel ellende is in deze wereld. Zoveel lijden. Nepal, IS, bootvluchtelingen om maar eens een paar heel erge dingen te noemen, die in dit jaar telkens het journaal vullen. Maar in feite is ieder jaaroverzicht van het journaal een tsunami van ellende.
Als er dan ook nog eens verdriet vlakbij in ons leven komt: een akelige ziekte als kanker of dementie. Mensen die elkaar in hun huwelijk of relatie ongelukkig maken of bedriegen. En als dat leed van dichtbij, jouw verdriet, uw zorg, gemis, zich dan vermengt met het grote leed in de wereld…..dan krijg je soms vragen als “hoe kan God het allemaal toelaten?” Als God machtig is, waarom doet Hij dan niks?” Hoezo God liefdevol, dan zou dit toch allemaal niet gebeuren?”
Het gebeurt me heel regelmatig dat mensen dát tegen me zeggen. En soms…, soms raken ze het geloof in het leven én het geloof in God kwijt. Weggespoeld door alle ellende.
Ik begin vandaag zó en ik ga direct zeggen dat ik geen antwoord heb op die vragen. Ik denk ook niet dat er een antwoord is. 
Wél denk ik, dat het verhaal van Jezus over het mosterdzaadje ons kan helpen om een weg te vinden om met die vragen om te gaan. En daarmee misschien ook een klein handvat om met die vragen ín je ellende, als je daarin zit, om te gaan. Als ons dat gegeven zou kunnen worden in dit verhaal….., dan is dat wat mij betreft héél veel!
Ik begin bij het laatste zinnetje van het verhaal, of het is eigenlijk het zinnetje ná het verhaal: Met zulke en andere gelijkenissen maakte hij hun het goede nieuws bekend, voor zover ze het konden begrijpen; 34 hij sprak alleen in gelijkenissen tegen hen, maar wanneer hij alleen was met zijn leerlingen, verklaarde hij hun alles.
Er zit dus iets geks in het verhaal over het mosterdzaadje. Jezus vertelt het aan de mensen die met Hem optrekken. Maar daarna legt Hij het alleen uit aan zijn leerlingen, aan intimi. Wat raar! Sowieso is het vreemd als je het verhaal van Marcus leest. Bij Marcus zegt Jezus de hele tijd tegen mensen die Hij heeft geholpen: vertel het nu niet aan anderen, wat er met je is gebeurd, hoe Ik je heb geholpen. Vreemd, Hij gaat toch de wereld in om mensen van het Rijk van God te vertellen en je kunt toch geen betere reclame hebben dan mond op mond reclame….. Maar nee…., mensen die ontdekken dat Hij de Messias is…., vertel het NIET aan anderen…… Jezus is bij Marcus terughoudend in aan iedereen te vertellen dat Hij de Messias is.
Waarom is dat toch? Dat heeft te maken met onze vragen naar dat lijden. Dat zal ik proberen uit te leggen. Marcus schrijft als eerste van de vier evangelisten zijn verhaal van Jezus op. Hij schrijft het zeer waarschijnlijk rond het jaar 65 in Rome dus zo’n 35 jaar nadat Jezus op aarde is. Daar is een groeiende gemeente. Er komen steeds meer mensen bij die in Jezus gaan geloven. Zowel Joden, die in Joshua de Messias gaan zien als niet Joden. Die laatste groep is misschien nog wel het meest spectaculair. Zij komen uit allerlei andere religies en hebben die achter zich gelaten omdat ze in de God van Jezus zijn gaan geloven. Maar wat krijgen ze nu? Als je in zo’n nieuwe god gaat geloven, dan hoop je toch op iets positiefs… Als iemand tegen je zegt: ga homeopathie als geneesmiddel proberen, dat werkt geweldig en je wordt daarna alleen maar zieker….
Hun nieuwe geloof levert hen ook veel tegenslag op: er ontstaat vervolging van de kant van de keizer, Nero. Als je Jezus wilt geloven, kan je dat je leven kosten. Zoals er vandaag de dag nog steeds mensen worden vervolgd om hun geloof. Christenen, zoals wij dus ook. We horen die
harde berichten als in Egypte koptische christenen worden vervolgd. Of zoals laatst toen IS in
hun hele scala van wreedheden een aantal Ethiopische christenen in Libië op het strand
onthoofdde.
Ons geloof kan zwaar onder druk komen te staan als er veel verdriet, pijn en dood in ons leven komt. In Rome zit daar nog een dimensie bij: vanwege het geloof in God zélf gaat je leven gevaar
lopen. Om je geloof word je vervolgd. En nu is Jezus zeer terughoudend in het al te snel rondbazuinen dat Hij de Messias is, omdat mensen wel eens op het verkeerde been zouden kunnen worden gezet. Jezus hélpt mensen, geneest ze, haalt mensen uit het isolement als ze door eigen schuld of door anderen in de penarie zijn geraakt. Dat is de helende kant. Het leven wordt hersteld! Je kunt weer leven! Als we Jezus om die reden volgen, dan lijkt het vooral dat geloven alleen maar iets positiefs brengt. Maar…., let op…., Jezus volgend, op die weg kun je dus ook de ellende ingetrokken
worden in plaats van eruit. Daarom die terughoudendheid bij Jezus. Loop niet te snel achter Mij aan…., denk niet dat het alleen maar een plezierreis is als je Mij volgt als de Messias. De mensen in Rome…, die snappen dat. Zij herkennen het direct als Marcus schrijft: als je mij wilt volgen, dan moet je misschien je kruis wel letterlijk opnemen….., omdat de keizer je dat oplegt om je geloof. Het zal hen bijvoorbeeld getroost hebben, ergens moed hebben gegeven, dat het laatste woord dat Jezus aan het kruis spreekt bij Marcus een schreeuw is “Mijn God, mijn God, waarom hebt U Mij nou verlaten….? Nu heb ik U, mijn God, gevolgd…., en ik eindig aan het kruis…., in de ellende, waar bent U nu toch?” Dat is precies hún ervaring en die delen ze dus met degene die ze zijn gaan
volgen, voor wie ze alles hebben opgegeven. Alleen Marcus vertelt het zó! Hij vertelt er overigens óók het verhaal van de Opstanding bij. Dat God Jezus dóór de dood heen heeft gehaald
en dat geeft die mensen daar in Rome het lef en letterlijk de leeuwenmoed om voor de leeuwen stand te blijven houden in hun geloof. Het “en toch” kom je er doorheen van het geloof!
Kijk en nu ben ik bij het verhaal dat Jezus vertelt. Ik heb hier een fotootje van een mosterdzaadje. Dat is echt dus maar piepklein. Voor de mensen aan wie Jezus de gelijkenis vertelt is het heel herkenbaar. Mosterdstruiken groeien daar in iedere moestuin! Wat bedoelt Hij nu met het mosterdzaadje? Of, misschien ook wel: wie? Hij bedoelt om te beginnen zichzelf. Hij begint in Galilea, een uithoek van Israël en Israël is in die dagen een uithoek van de wereld te vertellen over het rijk van God. Piepklein. Hij laat zien hoe het is in het rijk van God: dat doet Hij
door mensen op te zoeken, van wie het leven écht heel moeilijk is. Zieke mensen, lichamelijk ziek, psychisch ziek. Die door de samenleving in die dagen ook worden afgewezen, geminacht. Omdat er in mensen en onder mensen altijd “hoog/laag” denken is. Ik ben meer waard dan jij. Omdat ik de bestuurder ben van een zorgorganisatie is het logisch dat ik twee keer zoveel verdien als de minister president. En is het nog veel logischer dat er mensen die oudere mensen of gehandicapte mensen aan het bed helpen weinig verdienen. Jezus doet niet alleen, Hij vertelt dus ook over hoe het is in het Rijk van God . Kernvers is misschien wel dit: 42 Jezus riep hen bij zich en zei tegen hen: ‘Jullie weten dat de volken onderdrukt worden door hun eigen heersers en dat hun leiders hun macht misbruiken. Zo mag het bij jullie niet gaan. Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen, en wie van jullie de eerste wil zijn, zal ieders dienaar moeten zijn, want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen.’
Hij bedoelt met het mosterdzaadje vervolgens ook alle mensen die door Hem en zijn woorden over het rijk van God geraakt en geïnspireerd worden om die in hun leven
van alle dag te doen. Eerst zijn leerlingen, die met Hem op pad gaan. En die later na de opstanding uit Galilea gaan, de wereld over, tot in Rome.
Hij bedoelt vervolgens ook ons. Ik kom daar zo op terug, om eerst even terug te gaan naar dat kleine zaadje en de mensen daar in Galilea die dit verhaal uit Jezus’ mond horen.
Ik zei al: veel mensen in die dagen hebben zo’n mosterdboom in hun moestuin. Als wij een moestuin hebben, dan staan daar bijna altijd boontjes of aardappelen in. In Israël kent iedereen die mosterdboom. Nu is de grap, dat het geen boom is, maar een struik. Bij ons wordt zo’n struik niet groter dan zo’n 80 centimeter. In Israël groeit het uit tot een gigastruik van wel drie meter. Zo groot dat het wel een boom lijkt. En in die boom kunnen heel veel vogels een nest bouwen, terwijl ze van de mosterdzaden eten.
Wat Jezus dus eigenlijk zegt is dit: als mensen zich door mijn woorden over het Koninkrijk, deze wereld, maar dan beter, want op de manier van God, laten inspireren dan helpt dat écht. Dan helpen jullie elkaar. Is dit nu een kluitje in het riet? Is dit nu een antwoord op die vragen van als God er is, waarom gebeuren dan al die erge dingen? Nee, ik denk het echt niet. Ik denk dat dit is zoals het werkt én zoals het ook bedoeld is. Is het niet wat weinig dan?
Een paar jaar geleden hebben ze uitgerekend in Rotterdam hoeveel geld er zou moeten worden betaald aan vrijwilligers van de kerk, als alles wat ze deden niet vrijwillig zou zijn, maar betaald zou moeten worden. En dan moet je denken aan het heel brede spectrum: ziekenbezoek, ziekenbezoek, hulp bij rouwverwerking, relatietherapie, kleding inzamelen en verdelen, financiële noodhulpverlening, de kerk als inloophuis, jongerenbegeleiding en huiswerkbegeleiding, open maaltijden. Iemand een idee? 120 miljoen euro!!!
Onder ons – ik beperk het nu even tot onder ons – in onze wijk, gebeurt veel moois én verdrietigs. Nu maar even dat verdrietige: mensen die hun partner verliezen aan de dood, aan een scheiding, schulden, huiselijk geweld, erge en spannende ziektes als kanker en dementie. Noem het op, het is er. En wat er dus ook is zijn mensen, die dan gaan omzien naar elkaar. Buren, familie die elkaar helpen. Maar dus ook wijkteams: ouderlingen, contactpersonen, die zomaar een ander gaan opzoeken. Iedere keer als ik het ziekenhuis binnenwandel en op bezoek ga bij iemand écht in de zorgen, zie ik dat als het volgen van Jezus. Mensen niet in de steek laten. Erbij zijn als ze pijn hebben, zorgen hebben. Iedere keer als één van de ouderlingen, contactpersonen dat doet…, zelfde verhaal. Iedere keer als jij dat doet, u dat doet, zelfde verhaal. Neem het noaberschap….., zelfde verhaal! Of neem nu het feit dat onze jongeren nu op kamp zijn in Erm. Als er geen mensen hier onder ons zouden zijn, die met hen op willen trekken. Met hen avonden organiseren waar onze jongeren graag naar toekomen. Vertrouwenspersoon zijn voor hen.
Als al die dingen niet gebeurden, als mensen niet bereid zouden zijn om tijd te delen, aandacht te delen…. Als mensen niet bereid zouden zijn een ander op te zoeken, ook als het niet gezellig is…., maar als er verdriet is…., hoe eenzaam zou het dan niet zijn. Op die manier vormen we samen een enorme boom waar mensen kunnen genieten van de zaden. En waar ze soms enorm kunnen schuilen tegen de hitte van de zon. Zo wordt er vrede gezaaid, liefde gezaaid, bescherming gezaaid.
Het evangelie is helaas geen successtory: geloof in God, dan zal je alleen maar voorspoed overkomen. Het evangelie is wat mij betreft gelukkig geen successtory: het gaat over een God, die heel klein begint, in een uithoek van Israël. Galilea of all places. Maar door Hem én zijn inzet gaan de mensen wel geloven in een God die je niet in de steek laat. Het verhaal gaat door tot op de dag van vandaag. Ik heb helaas geen antwoorden op die vragen….. Ik heb wel dit verhaal en we hebben het samen. En misschien aan het einde van deze preek wel een uitspraak van iemand uit onze groep, de voorbereidingsgroep: we kunnen onze wereld in het klein echt wat beter maken. Anders was ik er niet aan begonnen….
Amen