Lieve mensen
We horen vanochtend het verhaal van Jezus’ doop. In die doop gebeurt iets heel bijzonders. Jezus krijgt een enorm diepe, intense Godservaring. Jíj bent Mijn Zoon, de Geliefde. Dat is iets dat Jezus ergens díep van binnen te horen krijgt. De Géést zegt dat. Dat woord, Géést, dat staat er in de bijbel, als mensen iets van God merken. God is in de hemel. God is niet tástbaar. Maar er zíjn momenten, dat God, die we nog nóóit hebben gezien, opeens in jou, om jou heen is. Er zijn mensen hier onder ons die zoiets hebben meegemaakt. Dat is de Géést van God.
Eerlijk gezegd, denk ik, dat dit het geheim is van Jezus leven. Zijn bron, zijn fundament. Wat anderen later ook van Hem gaan vinden, of Hij applaus krijgt en heel veel likes op facebook óf dat ze Hem uitjouwen en gillen “kruisig Hem”, zijn identiteit, de basis van wie Hij is, die ligt hier. Vást. Jij bent mijn Zoon, de geliefde.
Jezus maakt het méé. En tegelijk drijft die Geest Hem naar de woestijn. Nou ja, ís dat zo? De vertaalmensen vertalen het met “woestijn”; dat zal wel komen omdat er bijstaat: 40 dagen. Dat doet zo denken aan de tijd van Israël in de woestijn. Maar er staat een woord in het Grieks en dat heet “erèmos”. Marcus gebruikt dat woord wel váker. Het kán inderdaad woestijn betekenen. Maar Marcus gebruikt het vooral als hij van Jezus vertelt, dat Jezus zich terugtrekt, naar een eenzame plek (6:31). Gewoon een plek waar Jezus even hélemaal alleen is. Waar géén mensen zijn, geen geluiden van mensen; geen impulsen, die zijn aandacht vragen. Een plek waar je eigenlijk alleen je eigen gedachten kan horen, je eigen gevoelens kan voelen, zónder dat je wordt afgeleid.
De Geest leidt Jezus naar een eenzame plek. Het kan de Oldemeijer zijn, het kan de Vecht zijn, het kanaal. Het kan óók je eigen kamer zijn. Géén muziek aan, géén tv aan. Alleen jíj met je gedachten. De Geest drijft Hem daarheen. Het is namelijk ontzettend góed om van tijd tot tijd helemaal alleen te zijn. Na te denken, te voelen. Te bidden ook, jezelf open te leggen voor God.
Dan kan er dus van álles in je opkomen. Dat gebeurt hier dus ook. Het is prachtig om te lezen hoe Marcus het vertelt. Mattheüs en Lucas vertellen van die drie verzoekingen: de duivel gunt Jezus alle koninkrijken, alle macht. Maar wat voor macht is dat? Duivel, dat klinkt in onze oren nogal middeleeuws. Dat zou ons op het verkeerde been kunnen zetten. Letterlijk staat er bij Mattheüs diabolos, in de war maker, betekent dat. Hoe wil Jezus macht hebben? Op de manier van moeder Theresa of op de manier van Saddam Hoessein? Op de manier van Nelson Mandela of op de manier van IS.
Dat is één; hij zegt ook: spring van het dak van de tempel af, moet je kijken hoeveel aandacht je dan krijgt, hoeveel likes op facebook. In één keer ben je wereldberoemd. Maar is dat de manier waarop Jezus aandacht wil trekken? Of via een andere weg: aandacht trekken door juist aandacht te geven aan mensen in de knel. Niet de show, maar de liefdevolle zorg.
Marcus vertelt het vanochtend anders en ik vind het prachtig: Jezus was bij de wilde dieren en de engelen dienden Hem. Ieder mens heeft iets van “het beest” in zich. Zeg maar dingen
als agressie, geldingsdrang, bezitdrift, seksuele drift. Jezus heeft dat dús ook. Want Hij is mens en dit hóórt bij een mens en dat is dus ook niet slecht. Er staat immers niet: Hij was bij de wilde dieren, máár gelukkig maar…, de engelen dienden Hem. Alsof het beest wég moet. De drift in een mens. De vraag is alleen: hóe gebruik je die driften. Gebruik je die ten koste van anderen, of gebruik je die ten díenste van anderen. Als Jezus inderdaad de capaciteiten heeft om de machtigste te worden op deze aard, hóe doet Hij dat? Als IS of als Nelson Mandela.
De engelen dienden Hem. De knechten uit de hemel, die dagelijks omgaan met God, díe helpen Hem om zich telkens te realiseren: God, de Machtige, is degene die Zijn macht gebruikt om te hélpen. Dat is dus een enorme keuze voor Jezus. Op dit moment en het zal nog vaak terugkomen in zijn leven. Wáár kies ik voor? Juíst door nú in de eenzaamheid dit uit te vechten, weet Hij straks in het openbaar, tussen de mensen, zich te handhaven zoals Hij dat telkens doet: Zijn macht, Zijn kracht aanwenden niet om zichzelf te bewijzen, maar om te hélpen. Mensen op de béén te zetten.
Er staat in Jesaja 11 dat prachtige visioen van het vrederijk:
De geest van de HEER zal op de Messias rusten:
een geest van wijsheid en inzicht,
een geest van kracht en verstandig beleid,
een geest van kennis en eerbied voor de HEER.
Hij draagt gerechtigheid als een gordel om zijn lendenen
en trouw als een gordel om zijn heupen.
Dan zal een wolf zich neerleggen naast een lam,
een panter vlijt zich bij een bokje neer;
kalf en leeuw zullen samen weiden
en een kleine jongen zal ze hoeden.
Dat kan alleen als in Jezus zélf het leeuw (de agressieve kant in een mens) én het lam (de zachte kant) met elkaar in harmonie zijn. En van dááruit lééft Jezus, kíest Jezus. En om die weg te blijven gaan, dáárom zoekt Hij herhaaldelijk de stilte, de eenzame plekken. Ten diepste zoekt Hij daar God, de Geest, in wie Hij zijn fundament heeft en vindt.
Nu de link naar ons. De valkuil is dat we de lat te hoog gaan leggen voor onszelf. Jezus volgen is wat anders als Jezus zijn. Jezus volgen is van Hem leren dat in de omgang met God het fundament van ons leven ligt. Daar komt de tekst van Paulus om de hoek kijken over “vruchten van de Geest” 22 Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde en vrede, geduld, vriendelijkheid en goedheid, geloof,
23 zachtmoedigheid en zelfbeheersing.
Laat me dat proberen uit te leggen. Geest is voor ons als protestanten in de regel iets vaags. En het doet ook al gauw denken aan “helemaal uit je dak gaan als bij pinkstergemeenten” en daar zijn we wat te nuchter voor. En we zijn er ook wat huiverig voor. Geest – pneuma is het woord dat de bijbel gebruikt en dat betekent zowel Geest als wind – Geest, dat is inderdaad zoiets als de wind. De wind zie je niet, maar je merkt dat de wind om je heen is, omdat er
van alles in beweging komt. Bladeren gaan ritselen, je gaat makkelijker fietsen met de wind in je rug óf juist moeilijker als die tegen is. Maar je ziet de wind niet.
Dat is een ervaring van al eeuwen. God zie je niet…. Maar je kunt merken dat Hij er is. Om te beginnen als we hier zingen en verhalen vertellen. En als we hier horen: jij, mens, jij bent mijn geliefde kind. Jij hoeft Jezus niet te worden, maar jij mag net als Jezus horen daar in die Jordaan, dat jij een bemind mens bent. Hier klinken woorden, hier brandt een kaars, hier klinken liederen en die doen wat met u, met jou en met mij. Beïnvloeden ons, zoals wanneer je ranja in een glas water doet. Het mengt zich met het water, het water gaat er anders van smaken. Het blijft water…., maar het kleurt door die siroop die er doorheen gaat. Laat me er een paar uit halen waarbij ik bij de derde, de zelfbeheersing wat langer stil wil staan.
Tegelijk…, Jezus volgen betekent, denk ik, zelf dus ook die stilte zoeken. Rust zoeken. Tijden op een dag creëren, dat er geen t.v. is, geen facebook, maar wel een rustig hoekje met een kaars. Of een wandeling in het bos of iets anders waar je tot rust, tot je zelf én tot God komt!
Liefde – voor God, voor jezelf, voor de ander – dat is één van die vruchten
Geduld – is een ander. Geduld en mildheid naar je zelf. Wie de verhalen uit de bijbel hoort, wie de sfeer proeft, weet dat er een enorme mildheid van God uit spreekt.
Zelf-beheersing. Beheersing van je “zelf”, zodat je als mens “vrij blijft” en geen “slaaf” wordt. Vrij om het beest, de verlangens, de levenslust in ons speelruimte te geven. Van het leven te genieten. Blij te zijn met alle capaciteiten die God jou geeft. Blij met al het goede in je leven! Al het geluk dat op je pad komt te proeven, te genieten! Levenslust!
In de regel verbinden we geloven eerder met “een streng geweten”, dan met “het leven genieten en feesten”. Dat is écht jammer. We miskennen, denk ik, geloof ik de Here God en zijn royaliteit, hoe Hij ons het leven gúnt. Zomaar even een paar korte lijnen: het paradijsverhaal is één hartelijk aanbod van God! Van alle bomen in deze tuin mag je eten! Geniet!!! Het boekje prediker – één van de meest sprekende in de bijbel – heeft dat bijna als mantra: Geniet, het is een gave, een opgave van God. Geniet van de vrouw die je liefhebt, van wijn, doe het op alle dagen.
Je moet eens opletten hoeveel gelijkenissen Jezus vertelt die gaan over een bruiloft of een feest. Dat zegt iets over hoe ook Jezus de bedoeling van ons leven ziet. Sterker nog, het allereerste verhaal dat Johannes over Jezus vertelt is de bruiloft te Kana, waarbij Jezus zo’n 600 liter wijn maakt en Johannes eindigt met: dit was het eerste teken dat Jezus deed. Hier ging het Hem vanaf het begin, in beginsel om. Om vreugde, om levenslust, om levensgeluk.
Maar – beheersing van het zelf – daar niet in doorschieten, zodat het ten koste gaat van een ander of van je zelf. Zo is er bijvoorbeeld die jongste zoon uit de gelijkenis van de Vader met de twee zonen. Hij houdt van feest, van lol, van drank. Hij houdt er zoveel van…., dat hij erin vastloopt. Maar zo kun je ook zó opgaan in je werk, je carrière, dat alles daarvoor aan de kant moet. Slaaf van je ego, van je drang naar presteren.
Maar een mens kan ook te streng zijn voor zichzelf. Slaaf worden van je geweten. Dat je zo machtig plichtsgetrouw bent, zo bang bent dat je iets doet waarop andere mensen misschien wel afkeurend zullen reageren, dat je jezelf geen enkel plezier gunt. De hond altijd en alleen maar aan de ketting. Als die jongen dapper aan het werk is op het veld en hij hoort dat er een feest is en dan ook nog dat het om zijn broer is, wordt hij alleen maar boos. Een mens die niet durft te genieten, die nooit een keer “los durft te gaan” is eigenlijk een mens die niet durft te geloven dat God goed en royaal is.
Wie leeft vanuit het centrum van Gods liefde, van Gods Geest, die vindt een soort heilzame middenweg in z’n leven. Een weg van vrede – ook al een vrucht van de Geest met God, met jezelf, waar leeuw en lam in ons het goed kunnen vinden. Niet Geest of beest, maar Geest én beest. En waar er vrede is in ons…., daar zullen andere mensen mee kunnen eten van die vruchten. Amen
