Een plek voor een Kind….

Een plek voor een Kind…..

Lieve mensen voor wie Jezus Christus geboren is,

Niemand van ons kan kiezen in welk gezin je geboren wordt. Onze ouders hebben  gevreeën met elkaar, er ontstond een bevruchting en negen maanden later ben jij, bent u, ben ik geboren. Velen van ons zijn geboren in een gezin met twee ouders, waar die vader en moeder van elkaar hielden. Dat geeft je direct een stevige en veilige basis mee in ons leven. Er zijn ook mensen onder ons die geboren zijn en je ouders gingen al vroeg uit elkaar omdat ze scheidden, of omdat er misschien wel niet eens sprake was van een hechte relatie. Je moeder was ongewenst zwanger en jij bent toch geboren. Maar vanaf het begin zonder vader…… Bij sommigen stierf één van de ouders al vroeg, soms een moeder al in het kraambed. Soms word je als kind ook geboren bij ouders die eigenlijk niet goed voor je kunnen zorgen en kom je bij pleegouders te wonen, of adoptieouders. Hoe ook, het gezin waarin je geboren wordt zet direct een stempel op je leven.

Wat je ook stempelt is  in wat voor tijd en wat voor politieke situatie je wordt geboren. Stel je voor dat je in Syrië wordt geboren niet in de tijd dat Quirinius daar landvoogd is, maar dat president Assad dat is. Je wordt als kind geboren in een burgeroorlog en je moet met je ouders vluchten voor je leven. Wat komt er dán van je leven terecht? Kun je ooit naar school? Heb je toekomst? Overleef je het zelf, overleven je ouders het? En ook al ben jij uit de oorlog, gaat de oorlog ooit uit jou?

Een plek voor een Kind…. Wat is nou een geschikte plek om geboren te worden? Anders: bent u, ben jij, ben ik gelukkig met het gezin waar je geboren bent? En de tijd waarin je geboren bent?

Eén van de meest fascinerende gedachten aan de maagdelijke geboorte van Jezus vind ik dit: Jezus is de enige die heeft kunnen kiezen bij wat voor ouders en in wat voor tijd Hij geboren heeft kunnen worden. Ik laat alle ingewikkelde biologische vragen rond de verwekking van Jezus nu even achterwege, omdat ik dit aspect eigenlijk voor vanavond veel spannender vindt. Veel belangrijker en wezenlijker ook ook. Sterker nog, je zou kunnen zeggen en die gedachte laat ik even helemaal staan, dat Jezus überhaupt heeft kunnen kiezen om al dan niet geboren te worden.

Laat me daar eerst bij beginnen, bij die gedachte. Het meest spannende aan de geschiedenis die God met ons mensen op deze wereld aan het gaan is, is denk ik dit: wij hebben een vrije wil. We kunnen kiezen tussen goed en kwaad. We kunnen kernenergie ontdekken en dat gebruiken als geneesmiddel tegen kanker, maar er ook een bom van maken die dodelijk is. We kunnen met onze monden complimenten geven, anderen opbeuren of anderen vernederen tot op het bot. Met levenslange schade tot gevolg. Zo staat het ergens in Deuteronomium, als het volk Israël op de drempel staat om het beloofde land in te gaan. Dan houdt Mozes een toespraak en zegt hij: kies dan tussen zegen en vloek, tussen leven en dood, tussen de woorden en waarden van God óf van de welvaartsgoden van meer, meer en nog meer. Maar met de consequenties van jullie keuzes kun je van het land een paradijs maken of een woestenij.

Misschien is dat vandaag de dag wel heel scherp uit te drukken: met onze zucht naar welvaart ontstaat er een geweldig en wereldwijd klimaatprobleem. Een nieuwe zondvloed als bij Noach dreigt….. Waar kiezen we voor, voor leven of dood? Waar groeien onze kinderen of kleinkinderen straks mee op en wat laten we achter? Een plek voor een kind……

Nu even terug: God had in Jezus óók kunnen denken en redeneren, ze kunnen die vrije wil niet aan, het is er zó’n puinhoop…., ik blijf weg en laat ze alleen achter. Sterker nog, als ik wél kom en ik blijf hun vrije wil respecteren, ik ga ze niet met geweld dwingen om mij te volgen, dan loop ik als ik mens op deze wereld verschijn risico’s om mijn leven erbij in te schieten……

Maar Jezus kiest er dus wél voor om geboren te worden. Ik beschouw de vrije keuze van God in Jezus  als een immense uiting van hoe kostbaar God zijn schepping vindt en hoe kostbaar Hij ieder mensenkind vindt. En ook hoe ultiem zijn liefde is voor ons als schepsel met vrije wil. Jezus dwingt niemand met geweld om Hem te volgen, Hij doet dat alleen maar door lief te hebben, te overtuigen met woorden en met vergeving. Alleen al dat is voor mij de essentie van Kerstmis.

Maar dan kan Hij dus ook nog kiezen in wat voor land Hij wordt geboren, in wat voor politieke situatie bovendien. En Hij kan zijn ouders, zijn gezin, uitkiezen. Eerst die politiek en het land waar Jezus wordt geboren.

Jezus wordt geboren  als keizer Augustus de alleenheerser is in het Romeinse rijk. Nu heet Augustus eigenlijk helemaal geen Augustus. Hij heet Octavianus en is keizer van 27 voor Christus tot en met 14 na Christus. Je zou hem een beetje kunnen vergelijken met wat nu Kim Jong-un is, die door zijn volk bijna als godheid wordt vereerd. De naam “Augustus” betekent verhevene, verlichte en wordt hem door de Romeinse senaat gegeven. Zijn verering gaat zover, dat er bijvoorbeeld op gevonden inscripties “Redder of Heiland” staat over hem. Nu is Kim Jong-un maar leider over een klein gebied, maar het rijk van Augustus – naar wie ook de maand genoemd is! – ziet er aan het begin van zijn regeerperiode zó uit.

Nu wil de verheven keizer weten hoeveel mensen er in zijn rijk wonen en die registratie is enerzijds een uiting van machtsvertoon. En anderzijds is het ook de bedoeling dat hij zo de belastinginning beter kan organiseren. Daarom moet iedereen op reis. Jozef moet met Maria op reis, zo’n 160 km reizen met een hoogzwangere vrouw. Het doet in de verte wat denken aan de vluchtelingenstroom van een paar jaar geleden. Er is ergens oorlog, mensen gaan vluchten en zijn speelbal van het lot ten tijde dat Quirinius landvoogd van Syrië is en ten tijde dat president Assad heerser over Syrië van nu is. En te midden van al die mensen zit diep verborgen in de buik van Maria heel onopvallend de Redder van de wereld. Een groter contrast is bijna niet denkbaar. Machtige keizer brengt hele volksstammen op gang, kleine Jezus zit daar anoniem tussen.

Je zou omgekeerd denken, dat als je dan tóch wat wilt als God zijnde om deze wereld te redden, dat je er juist voor zorgt dat je dan geboren wordt in het centrum van de macht. Tegelijk zie ik hier omgekeerd – je moet vaak omgekeerd, laatsten eersten, eersten laatsten kijken bij het evangelie voordat je het wat snapt op een bepaalde manier – opnieuw een eindeloze liefde. Hij wordt door zó geboren te worden tussen allemaal mensen die lopen in de maalstroom van het leven één van hen. Al die naamlozen van wie de keizer graag de naam wil weten om er zelf beter van te worden, al die naamlozen daar wordt Hij tussen geboren, omdat Hij om ons geeft. Wij zullen nooit horen tot de notabelen van deze wereld. Gewone mensen en sommigen van ons zitten soms vast in ambtelijke molens, waarbij het belangrijker is dat de wetten worden gevolgd dan dat onze praktische problemen worden opgelost. Tussen óns wordt Hij geboren, om ons. Het is ergens de troost voor ons gewone mensen, het is wat mij betreft zeker de troost óók voor al die naamloze mensen die op de vlucht zijn, gemangeld door Augustus, Assad, Kim Yong-un of Donald Trump die president is van een land waarin ooit blanke mensen binnendrongen en het afpakten van indianen. En die nu zegt: vluchtelingen uit Midden-Amerika…, bouw er een hek voor!

En dan dat gezin, waar Jezus wordt geboren. Hij kiest ervoor om in Nazareth te worden geboren bij een meisje, dat weliswaar verloofd is, maar nog wel heel jong. Nazareth, daar gaat in die dagen een spreekwoord over: uit Nazareth komt niks goeds. Sorry, ik zal geen namen noemen, maar er zijn hier plaatsjes, dorpjes in de omgeving waar wij vanuit Hardenberg ook zo over spreken. Als je daar woont…., dat is een soort achterbuurt. En er zal ook wel flink geroddeld zijn in Nazareth: heb je ’t gehoord, die Maria die is al zwanger…. Nog niet eens getrouwd! Zou die Jozef dan misschien? Of is ze vreemd gegaan? Ja, ze zegt zelf dat het kind van God is…… Zo lust ik er nog wel een paar….. Hoe verzin je het…, je moet maar durven!!

Kortom, Jezus wordt geboren bij twee mensen waarover flink zal zijn geroddeld die wonen in een plekje waar toch al niks goeds vandaan komt. Wat een start. Wat moet dít worden? Zeker als je dan ook nog ziet hóe dat kind wordt geboren….Niet in een fatsoenlijk wiegje, maar in een voerbak voor de koeien en de ezels. En herders – die niet te vertrouwen zijn – komen als eersten op kraambezoek. Dit gaat wat worden mensen, dit nieuwe initiatief van God!!! Zo komt het vást goed…..

Maar ook daar moeten we omgekeerd gaan kijken, willen we het snappen, willen we niet cynisch reageren, maar wil dit bericht vreugde en hoop brengen. Opnieuw vind ik dit zo’n intense uiting van zoveel liefde. Al voordat Jezus geboren wordt en tijdens zijn geboorte verbindt Hij zich met en aan mensen aan wie een luchtje hangt. En dat doet Hij op een positieve manier. Als Jezus groot is blijft Hij dat doen: telkens mensen opzoeken met wie wat is. Die misschien wel door foute eigen keuzes – dat heb je met die vrije wil van ons – in de penarie zijn terechtgekomen. En er is nooit iemand die Hij afwijst, integendeel bijna altijd weet Hij mensen zo te benaderen dat ze weer mens worden. Meer mens worden. Vandaar ook die verrukking bij Maria als ze haar lofzang zingt: wie ben ik dat Hij mij heeft uitgekozen? Vandaar de blijdschap bij die herders in de nacht, als die engelen gaan vertellen: voor júllie is in Bethlehem een Redder geboren. We geven direct toe, het ziet er wat anders uit dan je zou verwachten…., het is een Kind dat ligt in een voerbak, maar dichterbij dan dat en op deze manier kan het Kind niet bij jullie komen. Bij ons en voor ons? Já, bij júllie en  vóór jullie……

Ik weet niet uit wat voor gezin jullie komen. Ook niet hoe je leven dat heeft gekleurd met mooie of met sombere kleuren. Ik weet ook niet of het heel goed gaat met je of juist helemaal niet. Of je je leven wat op orde hebt of dat je keuzes aan het maken bent waar je jezelf en anderen goed mee van het padje helpt. Ik weet deze avond alleen wél dit: het Kind van Bethlehem heeft ervoor gekozen om naar deze wereld te komen. Voor de Maria’s en Jozeffen van deze wereld. Voor de herders van deze wereld. En dat dit kleine Kind het teken van God is van Zijn liefde voor jou, u en mij. Amen.