Lieve mensen van onze Heer Jezus Christus,
Een heel aantal keren.. gebruikt Paulus als hij een brief schrijft naar een jonge kerkelijke gemeente deze vergelijking. Hij zegt: jullie gemeente, wie jullie samen zijn, jullie lijken op het Lichaam van Christus. Sterker nog, hij zegt: jullie zíjn het lichaam van Christus. Wat bedoelt hij daar nou toch mee?
Waar de mensen in de tijd van Jezus zo van onder de indruk zijn, is dat als ze Jezus ontmoeten, dat ze het idee hebben, dat ze oog in oog staan met God zélf. En dat doet veel met hen: het inspireert hen in hun leven. Het troost hen, geeft hen moed. Of soms…., veroorzaakt het ook een enorme ommekeer in hun leven. Als Hij soms mensen aanraakt, kleine kinderen, zieke mensen, dan gaat er van die aanraking zo’n onvoorwaardelijke en sterke liefde uit…., het geeft mensen de diepe zekerheid, dat God om hen geeft. Het heelt hun bestaan. Jezus’ gestalte, Jezus’ lijf maakt dat God dichtbij komt.
Als Jezus opstaat uit de dood en de mensen Hem ontmoeten – het zijn en blijven bijzondere verhalen en we krijgen nóóit de vinger erachter hoe het nu precies is gegaan – , als Jezus mensen ontmoet, dan komt dat opnieuw op een bijzondere manier heel dichtbij, komt Hij dichtbij. Als ze Hem ontmoeten, dan zien ze aan zijn lichaam de pijnpunten van zijn lijden. Hij is blijkbaar door het lijden héén gegaan, sterker dan het dood. Maar tegelijkertijd zijn de tekens van het lijden nog altijd zichtbaar aan Hem. Daar zit iets enorm troostends in, op een bepaalde manier. Het leed van deze wereld, van ons mensen, dat trekt Hij aan. Wie wij zijn, onze levensweg, ons geluk én onze pijn, onze goede dingen en onze stommiteiten: Hij wil bij ons horen, bij alles van ons en al het gehavende en geschondene van ons meenemen dwars door de dood heen, naar het leven. Vergelijk het maar met hoe wij dat als mensen kunnen ervaren. Ik ken mensen genoeg, die wonden opliepen tijdens hun leven. Omdat je zelf stom deed en jezelf en anderen verwondde. Of omdat het leven je soms enorme klappen heeft gegeven en je daaraan hebt geleden. Dat je dan tóch door kunt leven met de littekens. Dat je niet ten onder bent gegaan aan de pijn, aan het verdriet, aan de stommiteit. En met dát deel van ons leven wil Jezus óók verbonden zijn. Zijn gehavende lichaam dóór de dood heen is zijn verbondenheid met ons leven. In z’n grootheid en in z’n soms diepe misère.
En nu zegt Paulus, dat Jezus nog steeds lijfelijk onder ons is. Sterker nog, dat wie wij hier vormen als gemeente, dat Hij zó onder ons is. Ik wil dat uitwerken naar 2 kanten. De eerste kant is dit: wie weet is het jullie opgevallen, dat er zoveel respect is in de woorden van Paulus voor “de zwakke”. Ik laat het verrassende zinnetje nog even zien: integendeel, juist die delen van het lichaam die het zwakst lijken, zijn het meest noodzakelijk.
Als je bij een groot bedrijf werkt, de Wavin of zoiets, en er moet een reorganisatie plaatsvinden, dan is er al snel de neiging om degenen die het minst functioneren te laten afvloeien. We gaan afscheid van je nemen, heet dat netjes. In de gemeente van Jezus zit er dus een heel andere manier van kijken naar wie belangrijk is en waarom. Overigens, dat moet ik wel even uitleggen: in Korinthe is er een groeiende gemeente en die mensen zijn hartstikke enthousiast voor God. De één doet nog harder z’n best dan de ander en er ontstaat een soort wedstrijdje, een soort concurrentiestrijd in geloven. Wie is de beste gelovige, aan wie heeft God nu het meeste? En Paulus schuift dan dus degene die “het zwakste zijn” naar voren. In onze voorbereidingsgroep hebben we het erover gehad, wie dat nu in onze wijk is. Om welke mensen gaat het dan? Eerst hebben we een tijdje doorgepraat: zijn het mensen, die maatschappelijk niet zo goed mee kunnen komen? Zijn het mensen die verstandelijk beperkt zijn, van de Niehof? Zijn het mensen die psychiatrisch ziek zijn? Ja…., dat zou allemaal kunnen, maar op een zeker moment kwamen we een stapje dieper in ons gesprek. Zou het niet gaan om kwetsbare mensen? Of, nog een beetje anders: van tijd tot tijd zitten we allemaal in een situatie waarin je verhipte kwetsbaar bent. Het mag helder zijn, dat als je verstandelijk beperkt bent, dat je je leven lang ondersteuning nodig hebt van anderen. Maar het gaat dieper. Je hebt je leven mooi op de rit en plotseling raak je ziek. Je bent gelukkig met je partner en met je kinderen en plotseling gebeurt er iets naars: crisis in je relatie, één van je kinderen die niet goed in z’n vel zit. Zorgen om ouders. Je komt alleen te staan, een gewond mens. Mag dat hier zijn? Kunnen we dat delen met elkaar?
Het meeste van wat we delen op facebook zijn de mooie kanten. Niet alleen, er wordt ook verdriet gedeeld, maar het is vooral “kijk eens hoe mooi het gaat in mijn leven”. Als het ons lukt om hier ook onze kwetsbare kanten te delen, dan kan dat enorme energie en liefde vrijmaken. Déze: dat we aan de ene kant met elkaar lief en leed delen. Dat voelt écht minder alleen. Wat is misschien wel de essentie van wat we in de gemeente pastoraat noemen? Dat de ene mens bij de andere mens zijn of haar verhaal kwijt kan. Of het nou vreugde is of verdriet, het is délen en je bent dan minder alleen. En er zit nog een ander ding in ook: als je kwetsbaarheid durft te delen, leren we ook aan elkaar dat je je niet groter hoeft voor te doen dan je bent. Kleiner ook niet…., geloven hoeft geen minderwaardigheidsgevoel op te leveren, maar dat een mens hier op ware grootte of ware kleinheid wélkom is. Dat is toch letterlijk en figuurlijk in de Geest van Christus, die mensen opzocht en ze accepteerde en liefhad om wie ze waren. Eigenlijk, even de link leggend naar Jezus die door de opstanding heen de wonden aan zijn lijf als littekenen had: als hier onze kwetsuren aanwezig kunnen zijn, dan is dat toch óók het Lichaam van Christus. Niemand van ons is hier onkwetsbaar, onfeilbaar. Hou toch op….. Je bént het niet. Daarom is de zwakke misschien onder ons wel de belangrijkste. Als er geen zwakheid onder ons mag zijn, dan is het Lichaam van Christus ziek.
Met deze eerste stap komen we ook direct bij de tweede stap. We hebben capaciteiten en kunnen die voor elkaar inzetten. Maar het ligt er wel aan hoe: omdat er in Korinthe een wedstrijdje geloven aan de gang is – wie is het meest waardevol voor onze Heer? En is ouderling zijn voor God niet veel belangrijker dan stoelen klaar zetten of “alleen maar naar de kerk komen – werden mensen én talenten tegen elkaar uitgespeeld. Ik ben beter dan jij, want ik kan heel goed naar mensen luisteren. Ik ben beter, want ik zit in de band. Ik ben minder…., want, nou ja, vul het maar in. Maar als dus écht de essentie van het Lichaam van Christus is, dat we onszelf niet groter of anders voor hoeven te doen dan we zijn, dan vervált dat dus écht gewoon. Een dominee is niet het belangrijkste in een kerk, om maar eens man en paard te noemen. Het mooie is, dat iedereen die hier is voor God even belangrijk is. En dat als je iets kunt – bijvoorbeeld spierkracht hebben om stoelen te sjouwen, bijvoorbeeld oppassen op kinderen, bijvoorbeeld koffie zetten, bijvoorbeeld naar mensen luisteren, bijvoorbeeld…. – en als je dat inzet voor de ander, dan is dat een prachtige bijdrage. Of…., als je hier gewoon alleen maar bént, je maakt hier onderdeel uit van ons samen, je zingt mee, je luistert, je bént er gewoon. Dát is de essentie. Maar probeer niet iets te doen, wat niet bij je past, wat je echt niet kunt. Zet mij nooit in een bouwcommissie…. Een heel concreet voorbeeld: ik kom soms bij oude mensen en die zeggen dat ze zichzelf voor ons hier weinig waard vinden. Iemand zegt dan bijvoorbeeld: ik bid geregeld voor onze gemeente hier, voor jou als dominee. Hoezo niets waard? Dat is zo positief betrokken, alleen al doordat diegene dat vertelt, daar krijg ik weer een beetje wind van onder de vleugels.
Lichaam van Christus, dat zijn we dus écht samen. Vandaag zien we dat een beetje specifiek omdat er mensen een taak op zich hebben genomen en die weer neerleggen en anderen het stokje overnemen. We zijn het samen en ieder vervult daarin een rol. Vandaag staan we stil bij het pastorale. Er worden mensen ouderling. Die krijgen een kerkelijk petje op: ik kom eens langs bij u, bij jou om te horen hoe het gaat. Maar dat omzien, meeleven met elkaar, dat is allereerst iets wat we met elkaar doen, in je buurt, in je vriendenkring, je kennissenkring, van hoe je elkaar hier kent, vanuit de kerk. Ik weet dat er vaak naar de dominee wordt gekeken. Als die langskomt, dan komt de kerk langs. Laat me daar iets concreets over zeggen: we hebben in onze wijk zo’n 500 adressen. Ik doe per week zo tussen de 10 en 15 bezoeken. In de afgelopen 2 jaar ben ik in totaal op zo’n 200 adressen geweest. Waarom daar wel en ergens anders niet? Bijna altijd omdat er iets bijzonders is. Soms iets fijns, veel vaker iets verdrietigs en dan ga ik uiteraard vaker naar datzelfde adres. Maar ouderlingen, contactpersonen zoeken dus óók mensen op. En ook dán komt nét zo goed de kerk op bezoek. En als het goed is hebben velen van jullie ook onderling contact, gaan óók naar mensen. Ook als je onderling contact hebt, waar er twee of drie mensen samen zijn, ook dáár is Christus. Onderschat het alsjeblieft niet. Het is sámen Lichaam van Christus zijn.
We staan ook stil bij het diaconale. Er zijn diakenen en die hebben hier in de afgelopen jaren veel opgezet. Denk aan de voedselbankactie van een paar weken geleden. Denk aan de zondagmiddagen voor alleengaanden die er vanmiddag weer zijn. Tegelijk, als we niet met elkaar bereid zijn om te kopen voor de voedselbank, als we bereid zijn om vrijwilliger te zijn voor het noaberschap…., als je gewoon je buurman, je familie, je buurvrouw niet ff helpt waar je kunt al is het maar met een maaltijd die je brengt. Ook dáár zijn we samen Lichaam van Christus. Niemand hoeft zichzelf groter voor te doen. Juist dáárom kan kwetsbaarheid zo belangrijk zijn onder ons….. Als dát kan, als wonden en pijn hier kan zijn en het niet wordt veroordeeld, dan is Christus onder ons. En als we dan ook nog dát doen wat we kunnen en niet doen wat we niet kunnen….. Amen.